Dipale tsa bo nkgono – Tshusumetso ya bo HIV/Aids malokong

Felicia Mfamaha o lahlehetswe ke baratuwa ba bangata ke HIV/Aids, ho kenyeletsa mora wa hae, moradi le setloholo. O arolelana bohloko ba hae le tahlehelo ya hae le thuso ya metswalle ya hae ya mokgatlo wa GAPA (Grandmothers Against Poverty and Aids).

‘Mohatsela o mobe’

©Eric Miller

Ke ne ke ena le bana ba supileng kaofela, banana ba bahlano le bashanyana ba babedi. Moradi waka Nonkosi le setloholo saka Mihlali haesale ba dula le nna dilemo tse pedi le pele a hlaha. Ke ne ke tshwana le mme ho yena, mme ke ne ke morata haholo.

Ka hora ya bohlano hoseng a qala ho lla. Ke ile ka leka ho mo tshedisa empa o ne a bonahala moya wa hae o le fatshe, ke ile ka ya mo robatsa, mme ka ya nka tekisi ho ya Pinelands Cape Town. Ha ke kgutla, ne a ntse a thotse a sa arabele. O ne a hlokahetse.

Ke ile ka bitsa bahaisane baka, monna ya lokileng ya bitswang Peter Ngoboka, ke yena a ileng a utlwa mothapo wa Mihlali mme a re ‘o hlokahetse’. Yena le mofumahadi wa hae ba ile ba dula le nna fatshe ba rapela. Ha Nonkosi a fihla ha mamorao, ke ne ke sa kgone ho mo tsebisa. O ile a ya ho yena mme a re, mme Mahlini o wa bata. ‘Kannete ke ne ke lokela ho mo tsebisa hore lebaka ke eng’.

Mahlini o hlahile a ena le kwatsi ya bolla hlapi, empa ke ne ke sa tsebe letho ka kokwana hloko, ke ne ke sa utlwisisi hore hobaneng a dula a kula. Ke mora nakwana lefu la Mahlini le fitile, moradi waka ya moholo, Nomanani, o ile a ntetsetsa ho tswa Transkei a ntsebisa hore Nonkosi mme wa Mahlini, o nale sefuba mme ha a je hantle. Nonkosi o ile a re o ‘Positive’ le ka nako eo ke ne ke sa tsebe seo se bolela eng.

O ile a tla Cape Town ho fumana meriana, mme ka nako eo a re o batla ho kgutlela lapeng. Ke ile ka nahana hore o se le hantle mme ke ne ke sa batle ho mo qobella ho dula, a tsamaya. Ke ile ka ikutlwa ha bohloko hloko ha a hlokahalla hole Transkei. Moradi waka e mong, Noxolo, o hlokahetse ke HIV le yena.

Ho hloka thuso hore o eme

©Eric Miller

Ha mofumahadi wa mora waka a moholo, Phikolomzi, a nromella lengolo a re o nale TB, ke ile ka ya Transkei ya mo hlwela. O ne a otile e bile a hloka tshehetso ya ho ema. O ne a sa kgone ho sebedisa matsoho a hae hobane o ile a ba le seterouku, mme ka tlasa mabaka ha nka ka utlwisisa, o ne a sa kgone ho buwa.

Ke ile ka dula moo Phato, Lwetse mme ka kgutlela Cape Town ka Mphalane. Ke ka kgwedi eo a neng a hlokahala ka yona. Dilemo tseo, e ne e le dilemo tsa ho hlokahala ha bana baka le ditloholo tsaka, e ne e le dilemo tse mahlonoko ho nna.

Ke ile ka thaba le hoba le matla ke GAPA

©Eric Miller

Kgetlo la pele ha ke ya mokgatlong GAPA, ke ile ka lla kaba ka lla, ke nahana le ho qoqa ka se eketsahalletseng bana le ditloholo tsaka. Bo nkgono ba bang ba ne ba utlwisisa hobane seo se ba etsahalletse. Re ile ra rapela mmoho mme Modimo a re thusa ho theola maikutlo ka tahlehelo tsa bana ba rona.

Haesale ke tsamaya GAPA ke ile bona hore Aids ke bohloko ba mang kapa mang, e seng malapa a rona feela. Mme re ba lematla le ho thabela hore ka borona re pehetse hantle. Ke ya GAPA ka labobedi, ke ya tlelaseng ya motjeko (dance). Re ja dijo tsa hoseng le tee pele re tjeka, mme ka mora moo re ja dijo tsa motsheare.

Ka mora moo re ya roka, ka korotjhe le ho lowa difaha. Ka Laboraro, ho nale mokgatlo wa tshehetso lapeng ha Mofumahadi Mbedla, mmileng wa rona. Bo nkgono ba leshome le metso e supileng, ho tswa karolong ya A, B, C le D tsa Khayelitsha. Ho nale bo nkgono ba bangata mona ba hlokang GAPA. Ke ile kaba ka ema ka kerekeng ho kopa bo nkgono ho tla mokgatlong, hobane o thusa haholo.