Burchells Zebra
Lidvuba le Burchell

© Roger de la Harpe

Libito

Lidvuba le Burchell (Equus burchelli)

Kutiveta Kwalo

Imigca lesemutimbeni mining kancane futsi makhudlwana kunalawo eli Dvuba Cape Mountain, lefutsi lemigca lesemtimbeni ichubeka igegelete lesisu. Imigca lesemilenteni ayigcami kakhulu. Ikala kunye nakutsatfu kuya ku kunye nakune kwema metre emahlombe bese sisindvo sayo ngemakhulu lamatsatfu emashumi kuya kumakhulu lamatsatfu nemashumi lamabili ngema kg. Anetindlebe letiyindingilizi letingaba likhulu nemashumi lasitfupha kuya ekhuluwini nemashumi lasikhombisa sema mm ngebudze. Tinwedlana letikhula ngaphambili tenta sicunjana setiboya emkhatsini wetindlebe.

Letikudlako

Iyatiwa kutsi iyadla, idla etindzaweni letinetjani lobufisha. Lidvuba linendzebe yangetulu lehlanganisa malula lotjani nalamatinyo angaphansi.

Kwakhiwa

Emadvuba akanaso kahle sikhatsi, emadvuba lamancane angatalwa noma kuyiphi inyanga. Nobekunjalo, ngaphansi kwetimo letikahle noma letincono emadvuba lamancane atalwa ngetikhatsi tasehlobo. Ngemuva kwesikhatsi lesingemakhulu lamatsatfu nemashumi lasitfupha kuya kumakhulu lamatsatfu nemashumi layimfica emalanga, lidvuba liyatalwa, lelikala emashumi lamatsatfu kuya kumashumi lamatsatfu nesihlanu ngesisindvo sayo sema kg. emadvuba lamancane alunyulwa nasekanetinyanga letilishumi nakunye ngekukhula.

Kutiphatsa Kwato

Lamadvuba eBurchell ahlala ngemindeni lemincane, levame kuba nalinye lidvuba lelidvuna nalinye lidvuba lesifazane kanye nebantfwana babo. Emadvuba langahlanganiswa avela ngemacembu awo. Umhlambi wemadvuba lamadvuna asemkhatsini weminyaka lemine kuya eshumini nakubili ngebudzala. Imigodzi yemanti nayihlanganiswe netindzawo tekudlela kukhanga sicumbi semndeni lovame kuhlanga ngetinombolo letisetulu. Avame kubonwa ahlangene ne Tingongoni,ne Tinyamatane kanye ne Timfene.

Indzawo Letihlala Kuyo

Tindzawo letinetjani lobufisha endzaweni lesemahlatsini. Kukhululeka kwawo endzaweni lenemanti kwenta kutsi lamadvuba akaleleke kuba khashane ngema km lalishumi nakubuli nemanti. Tindzawo letigcwele tihlahla letimnyama tiyabalekelwa.

Lapho Titfolakala Khona

Lidvuba liphosiseka nencenye yemndeni wemahhashi. Lesi silwane ngulesikhulu emkhatsini wato nemahhashi ngekukhula kwato las Ningizimu Afrika. Lamacembu emadvuba eBurchell kanye nemadvuba ecape mountain ahlukile. Lamadvuba ase Cape Mountain agcinwe etigodzini takhona le Cape Mountain, le lamadvuba eBurchell atihlalela emahlatsini nase ndzaweni lenetjani.

Lucwalingo Lolubhaliwe

Le lidvuba le Burchell ngulona lelisihlobo lesiphilako se Quagga le hamba tindzawo letise southern ye Ningizimu Afrika ngetikhatsi te 19th Century, tisondzelene kangangoba bososayensi basebentisa ema DNA lakhetfwe kulamanye alamadvuba kuze batokhona kubuyisa ema Quagga emuva.