Go Tšhela Manyoro Meterebeng

© Marinda Louw

Ka Botlalo

Ka morago ga ge sehla sa go mela ka diphepo ka moka tše di nyakegago dibjalong di swanetše go dirišwa gape ka mabung bjalo ka mohuta wa manyoro. Manyoro ke didirišwa tša tlhago tše di bodišitšwego tše di dirišwago bjalo ka phepo ya dimaekropo tša mabu, eupša ga se ya sebjalo. Didirišwa tše tša tlhago ke sekokomoši, fankase le dimaekropo tša mabu tše dingwe ka mabung go fihla ge o tologago ka meetsefaseng ka fao o ka monwago ke medu ya dibjalo. Ka tsela ye phepo e fiwa sebjalo.
Ge manyoro a robegile ka botlalo ke dimaekropo, podišwa e a diragala. Ke khabone ya maemo a go ematiya. Mehola ya podišwa e akaretša tlhokomelo ya dimenerale, poloko ya meetse (motswako wa didirišwa tše ntšhi tša podišwa o mona le go kopanya meetse) gomme a thuša go lekanyetša pH ka mabung ka tiragalo ya go e fokotša.
Manyoro a mabotse a oketšwa go kaonafatša popego ya mabu, bokgoni bja go swara meetse le go oketša bophelo bja mabu ka go aba selo sa tlhago dimaekropong tša go thoma mabung. Batšweletši ba bangwe gape ba oketša ka manyoro mabung le ka pšalo ya dibjalo tše mpša.
Khuetšo ya manyora kgolong ya sebjalo e ka tšwela pele go feta dihleng tše mmalwa. Palo ya manyoro ye e dirišwago e theilwe godimo ga dibjalo tše di bjalwago, boleng bja dibjalo tše di emetšwe gape go laolwa ke dinyakwa tša mabu ka phepo le manyoro. Ka fao go bohlokwa go tseba diteng tša diminerale, pH le dithoto tše dingwe tša manyoro ka phetleko pele go tirišo. Le ge go le bjalo, go swanetše go gopolwa gore dihlokego sebjalong di swanetše go lokišwa ka phepo ya letlakala le ditswaki.
Mohuta o tlwelegilego wa manyoro o hwetšwa go tšwa go motswako wa mmutele wa phoofolo (naetrotšene) wa go swana le mmutele wa dikgomo le dilo tša dibjalo (khabone) tša go swana le furu, matlakala goba (tša go tšwa ntle) mehlare. Ditšweletšwa tša ditlakala ka polaseng ya go swana le go tlošwa le dikhupetšo ka jarateng tše di kgabišitšwego mathokong, matlalo a ditirebe le tše di šireletšago dibjalo tša go ripiwa di ka šomišwa go dira manyoro a go lekantšhwa ga botse.
Kelo ye e itšego ya khabone go naetrotšene e ya nyakega ka nako ya maleba go fokotša bohlokwa bja ditšweletšwa tše di sego tša šongwa ka manyoro ao a lekaneditšwego gabotse - seo se bitšwago kelo ya C:N. Tshepedišo ya maekhrobaolotši e nyaka monola, oksitšene le nako gammogo le themperetšha ya 50 - 60°C ka nako ye e itšego ya go fediša mengwang. Manyoro a swanetše go ‘šilwa ga botse’ ‘ka ge manyoro a go sa butšwa’ a ka fiša medu ya dibjalo le go oketša tahlegelo ya diminerale.
Ka karetšo tigelo ya go dira manyora moo maganyane fela a go lema a dirišwago, ke 20-30m³/ godimo ga hektare go merogo le e ka bago 10m³/godimo ga hektare ya meterebe, dikenyo le mabele. Le ge e ka ba ye nnyane e ka bago 5m³/godimo ga hektare ya dimaekropo tša manyoro a kaone a ka dira phapano ka mabung ao a ‘hwilego, go ya maekhrobaelotši. Manyoro a ntšha, seela motswako sa manyoro le meetse yeo e tsentšwego moya ka pompo ya moya, e ka tsenywa mabung ka go nošetša goba ka go gašetša.