U-Winnie Mandela - Ebutjheni Bakhe

Wabelethelwa eTranskei

©Eric Miller

Ngezi 26 zakaKhukhulamungu 1936, uNomzamo Winifred Zanyiwe Madikizela wabelethelwa esigodini seBizana kade ekhabe ibizwa bona yi-Transkei esifundeni (se-Eastern Cape). Umamakhe uNomathamsanqa Mzaidume (Gertrude), okhabe afundisa zesayentsi kanye noyise, u-Columbus Kokani, ogade ayiMinista ye-Forestry and Agriculture Department of the Transkei.

U-Winnie gade amntwana wesine ebantwaneni ababunane. Ummaka Winnie wahlongakala ngonyaka ka-1944, lokha uWinnie aneminyaka abunane ubudala. UWinnie warhona ukuya eskolweni semazingeni aphasi e-Bizana waragela phambili waqeda ifundo yemabangeni aphezulu.

Okungafani nabanye abantwana abanzima beSewula Africa ngeskhatheso, uWinnie wathola ifundo esezingeni eliphezulu. Umtjhagalo wenarha yoke lapha bekutjhagalelwa khona i-Bantu Education Act watlanywa ngonyaka ka-1953 lokha sele amdala. Waqeda ibanga lesumi eskolweni se-Shawsbury endaweni ye-Qunu lapha afunda khona irhono lobudosiphambili.

Wabuyela ekhaya wathola ubabakhe sele athethe omunye umfazi u-Hilda Nophikela owamamukela yena kanye nabentwana bakwabo.

Ibizelo lakaWinnie Lokubangunohlalakuhle

©Dr Peter Magubane

Ngokuthatha isiyeleliso sakayise uWinnie wasuka eTranskei waya eJwanisbhege ngonyaka ka-1953 ukobana ayokuthwasele ukuba ngunohlalakuhle.

Lapha wangena iskolo esibizwa kobana yi-Jan Hofmeyr School of Social Work. Ngonyaka ka-1955 waphothula iimfundo zakhe waphasa ngokuphasa ngamalengiso wabaphala boke eklasini lakhe, bamnikeza umfundaze wokobana aragele nemfundo zakhe phambili ayokufunda eUSA, kodwana wala, wakhetha ukuhlala asebenze njengonohlalakuhle enarheni yekhabo.

UWinnie athatha umsebenzi wokusebenza njengonohlalakuhle wezepilo esbhedlela seBaragwana esiseJwanisbhege, waba mumunto wokuthoma onzima oqatjhwako othwasele ukwenza umsebenzi lowo. Wafika lapho waduma esbhedleleso, avela emaphephandabeni ekhabe aqoqa indaba yakhe yokobana agcine anebizelo eliphumelelako nanyana aphuma emtlhagweni.

Ukuhlangana noNelson Mandela

©Eric Miller

UWinnie wathoma ukuthanda iindaba zepolotiki kanye nokuzibandakanya kizo lokha nakasebenza esbhedlela seBaragwana, ngombana khabe azibonela ngokwakhe umtlhago abantu abahlela esgoga egade bahlala ngaphasi kwabo. Irhubhululo alenzako lamasana abhubhako e-Alexandra Township, gade litjengisa bona kubhubha amasana abelethwako ayi-10 kwayi-1000, lokhu kwenza uWinnie bona abone bona akunabulungiswa eSewula Africa.

UWinnie wafuna iindlela zokutjhugulula ukungabikhona kobulungisokhu, wazibandakanya eendabeni zepolotiki nangaphambi kokohlangana nendodakhe yakusasa egade ikwezepolotiki uNelson Mandela. Lokha asesibhedlela seBaragwana, uWinnie gade ahlala noAdelaide Tshukudu kwenye ihostela ehlala abasebenzi.

Ababilaba bababakhozi abaqinileko. Njengoba abakhozi benza, gade bavamise ukukhuluma ebusuku, begodu uAdelaide watjela uWinnie ngomunye ugcwetha (ogade amdosi phambili weskhathi esadlulako uMongameli uOliver Tambo) lo, uDelaide ekhabe asele amlobolile, kanye naloyo ekhabe asebenza naye, uNelson Mandela.

UWinnie kanye noNelson bazikhipha kokuthoma bazikhiphela evikilini lokudla lamakula ebeliseduze kamaofisi wabo wezomthetho. Gade amdala kuye ngeminyaka eyi-16 asele amumuntu owaziwako kwezepolotiki kwanye nokulwa nemithetho yebandlululo.

UWinnie akhange kumenze bona azinyaze nanyana kumqede amandla lokho begodu ngonyaka ka-1957, lokha nakambawa bona amtjhade wavuma. Batjhada ngoMgwengweni wonyaka ka-1958.

Translated by Busisiwe Skhosana

U-Winnie Mandela Okhuthalele Ukuletha Amajuguluko Kwezepolotiki

Ukutjhada nomunye wabantu odume ngokungathandi ibandlululo gade kungasilula. Indoda ka-Winnie Mandela, uNelson khabe...more

U-Winnie Mandela

Udume khulu ngebizo laka-Winnie Madikizela-Mandela nangokuba “ngumma wesitjhaba” begodu imitlhago ahlangabezana nayo ngokuba mfazi kaMan...more