Maḓi Avhuḓi na Zwiḽiwa
Khuhu dzine dza vha dzi bulasini dzi fanela u wana maḓi ane avha uri o kuna na zwiḽiwa. Zwigoḓelo zwine zwa vha zwina maḓi zwi fanela u kulumagiwa luthuhi nga ḓuvha ngauri khuhu dzi tshi nwa dzi a panga na milenzhe dzi tshi raha raha zwine zwa sia dzi tshi khou tsukisa. Na maḓi ane avha a khou sokou tevhukana aya thabisa hune dza dzula hone na hune dza eḓela hone zwine zwa ḓisa manwe a malwadze.
Haya ane a tou rothela avhuya anga khwiṋe ngauri na u tambisea ha tambisei sa ane avha a tshi kha zwigoḓelo. Vhabveledzi vhane vha sa tou vha na fhethu huhulwane vha fanela u tou semendela fhasi nga semende ngauri hu ya kulumagea azwi fani na musi fhasi hu muṱavha, na zwinwe wa khwiṋe ndi musi ho tou ṱavhiwa mahatsi.
Nga heyi nḓila khuhu dzi a kona u dzula fhethu huthihi lwa tshifhinga tshilapfu dzi saathu pfuluselwa fhethu hu swa.
Hune dza Eḓela Hone
Huna nḓila nnzhi dzine dza shumiswa kha u tsireledza khuhu uri dzi songo dzheniwa nga phepho. Zwoṱhe zwine zwa fanela uitwa hune dza eḓela hone hu fanela u vha fhethu hune dza kona u ṱavhanya u oma ngauri arali dza thabesa lwa tshifhinga tshilapfu zwiita uri zwiḽiwa zwi swe na u tshinyala ha zwinzhi.
Vhueḓelo hu fanela u itwa nga nḓila ine khuhu dzi sa ḓo hwala malwadze. Kha vhane vhafuwela vhubindudzi, hu fanelwa u lavheleswa mutsho u itela u thivhela uvha hone ha dzi bacteria dzine dza vha hone nga ḓuvha kha ḓuvha. Zwithu zwa khwine ndi u kulumaga hune dza eḓela hone tshifhinga tshoṱhe hu tshi ḓa dzinwe khuhu uri dzi songo hwala malwade a dzinwe.
Dzi Nnḓu dza Khuhu
Hune khuhu dza dzula hone hu fanela u kulumagiwa u itela musi khuhu ntswa dzi tshi dzhena na musi dzinwe dzi tshi khou fhedza u bva. Vhane vha shuma nga ha zwipuka kha ḽifhasi vho ḓo eletshedza vha bveledzi vha dzi khuhu uri musi khuhu dzinwe dzi tshi khou fhedza u tuwa vha fanela u thogomela na zwikhokhonono zwine zwa nga vha zwo dzhena uri vha wane nḓila ya u zwi vhulaha. Uitela uri hu vhe na u rengeswa ha khuhu vha bveledzi vha fanela u dzhiea hezwi nzhele.
Zwithu zwine zwa vha zwo fara maḓi na zwone zwi vha na mabuse zwine zwa fanela u tou ṱhogomelwa vhukuma musi zwi tshi bvisiwa. Vha bveledzi musi vha tshi kulumaga vha fanela u tevhedza nḓila dza mutakalo u fana na u ambara zwiambaro zwavhuḓi na u ambara na magilafu na mabutsu a raba, na minwadzi vha ḓi vala na khofheni u itela u ḓi tsireledza kha buse na minwe mishonga ine ya vha khombo. Uri hu kulumagee zwavhuḓi vha fanela u dzhia zwishumiswa zwa iswa u kulumagiwa nga vha ḓivhi.
Na Muḓagasi na Wone u Fanela u Tsimiwa
U ṱhogomelwa ha zwikhokhono zwi fanela u tou ṱavhanya u itiwa, uya nga ha OIE, hu fanela u bviswa zwiḽiwa zwoṱhe uri masunzi akone u wanala zwavhuḓi. Na zwithu zwine zwa vha uri ndi zwa kale zwi fanela u bvisiwa uri kha rali zwina malwadze.
Huna maga mararu ane a fanela u shumiswa ane avha uri ndi a tevhelaho, u isa kha vha ḓivhi vha u kulumaga, u kulumaga nga u thabisa na u fafadzela mushonga. Musi wo isa kha vha divhi hu ya shumiswa lu swielo, dzi bulatsho, zwipeidi, raga zwi ya shumiswa u itela u bvisa buse, mavu na zwinwe zwi shumiswa na zwinwe zwoṱhe zwine zwa vha zwi nga ngomu ho kateliwa na dzi fene, fhasi, siling na zwi tepisi. U fanela u humbula uri arali hu tshi khou kulumaga vhaḓivhi avha tei u kulumaga kha dzi nnḓu dzine dza vha uri dzo kavhiwa.
Mushumo, uya nga ha OIE, u fanela uitwa wo thoma nnṱha nnṱha u tshi ya fhasi u itela u vhona uri wo kulumaga hoṱhe. Nahone kha tshifhinga tshine ha vha hu tshi khou khou kulumagiwa hu fanela u kulumagiwa fhethu hoṱhe.
Nga tshifhinga tsha u kulumaga nga nḓila ya u thabisa zwisibe na mishonga ine ya shuma u kulumaga ndi zwone zwine zwa bvisa mashika oṱhe. Uya nga vha ha zwiḽiwa na vhalimi vha no wanala kha ḽa America musi vha tshi amba nga ha ku kulumagele nga Cleaning & Disinfection of Poultry nga Yoni Segal, uri tshisibe tsha luphuse ndi tshone tshine tsha kona na hone atshi ḓuri na u ḓura.
Musi hu tshi khou shavhiswa zwitshili tshi thusa u vhulaha zwitshili zwi sa vhonali nga maṱo. Vha langi vha dzi khuhu vha tsivhudza vho rabulasiuri vha tevhele ndaela musi vha tshi shumisa zwshumiswa zwothe uri vha kone u vhona arali vho shumisa zwituku kana zwo kalulaho. Vhu ndeme ha maḓi hu fanela u ṱhogomelwa nahone. Musi wo no fhedza u shumisa mushonga zwi shumiswa zwoṱhe zwi fanela u vhuyedzedzwa nga ngomu.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe