Dijo tša go Hlweka le Meetse
Dinonyana tša diruiwa tša maphego di swanetše go ba le phihlelelo ya dijo le meetse a a hlwekilego. Dibjana tša go bulega di swanetše go hlwekišwa ka go ka ba gatee ka letšatši, ka ge dinonyana di ka gata ka go tšona, go di wiša le go dira dikagare gore di be di tšhila. Meetse a go tšhologa gape a kolobetša ditlakala tša diruiwa tša maphego (kopanyo ya malao a diruiwa tša maphego le mmutele wa diruiwa tša maphego), yeo e kai sago go malwetši le mathata a mangwe.
Ditshepedišo tša go nwa bjalo ka matswele ka kakaretšo di bonolo go di hlwekiša le go latela ka fase ga tshenyo ya go feta dibjana tša go bulega. Tše dingwe tša difepiši tša sebjalebjale le dinwiše di a ihlwekiša k abo tšona. Le ge go le bjalo, motšweletši, o swanela go hlokomela le go tsenatsena ge tshepedišo e ba le mathata.
Meetse a ditšhila a swanetše go tšhololwa botse ka tsela yeo e sa lego kotsi efe goba efe ya bolwetši.
Taolo ya Lebato
Le dinonyana tša go phela di le ka bolokologe di tlhoka go tsena magaeng ao a tla hlwekišwago go thibela go aga godimo ga ditwatši. Batšweletši ba le sekgoba seo se hlaelelago ba swanetšeg go tsentšha lebato la samente ka mafelong a bjalo ka samente e be bonolo go hlwekiša go feta mabu.
Ka lehlakoreng le lengwe, ge e le gore batšweletši ba na le phihlelelo ya mafulo goba dirapa tša merogo, di ka bewa dihokong tša go sepela, gape di tsebjago bjalo ka diterekere tša dikgogo. Ke thepidišo ye ya tšweletšo, dinonyana di bewa ka dihokong dibekeng tše mmalwa mo lifelong le le tee, go ya ka go kgobela kitlano, pele ga ge di ka išwa lifelong le lengwe. Trekere ya dikgogo gantšhi e ka tšea lebaka le letelele pele ga go išwa lifelong le le tee, yeo e thušago go thibela go aga godimo ga dipathotšene.
Malao
Mehutahuta ya malao e ka šomišwa go khupetša dinonyana go tšwa go lebato la go tonya, go fokotša go ikopanya le mantle, go šireletša maoto a tšona le gore a dule a omile. Dithoto tša malao dife goba dife tše kgethilwego, di swanetše go kgona go oma ka bjako, bjalo ka ge ditlakala a kolobilego a tla feletša ka matswele a maphone, maoto a go tšhuma le tshenyego ya mmele. Malao a swanetše go babalelwa botse go ka kgona go thibela kago ya amonia le diphedi tše hlolago bolwetši.
Ka mabaka a tša kgwebo ya tšweletšo, mabaka a klimate (dithemperetšha le bošidi) le tsenyomoya di huetšwa go dira ditlakala tša go oma le go thibela ye ya amonia, seo se ka hlohleletša kgolo ya kotsi, dipaktheria le difankase. Ditlakala ka mehla di a fetolwa, e ka ba go phušula bjalo ka dithoto tša kuku e butšwego. Go ya ka mohuta wa malao e ka ba tša go tšweletšwa tše di beelago goba tša nama, malao a go hlweka a ka bewa ka gare ga ntlo ya diruiwa tša maphego tše mpsha tša dinonyana pele di tšewa le go tlošwa le dinonyana tša ka morago ga ge ba tlošwa.
Ntlo ya Diruiwa tša Maphego
Dintlo tša diruiwa tša maphego di swanetše go hlwekišwa ka botlalo le twantšhotwatši ka morago ga sehlopha se sepetše le pele ga ge betšhe e mphša e tsentšhwa. Mokgatlo wa Lefase wa Maphelo a Diphoofolo o eletša batšweletši ka go bolaya ditwatši mafelong a diruiwa tša maphego a tšweletšo, dirwala bolwetši, go swana le dintšhi, ditshwela, le dikgofa, dinta, matsetse, dikhunkhwane, dikgogolaboloko le mafele, ka pela ka moo go kgonegago morago ga dinonyana di tlošitšwe lefelong leo, bjalo ka ge dikhunkhwane di na le go iphihla ge lefelo le thoma go fola, go dira dore go be boima go di tloša kamoka. Dikhemikhale tše di fapanego di gona go laola dikhunkhwane. Go ba le tšomišo ya pabalelo le dipoelo tše kaone, batšweletši ba swanetše go diriša ditšweletšwa go ya ka ditaelo.
Taolo ya dikokoni gape e swanetše go dirwa ka pela ka moo go kgonegago, go ya ka OIE, ka furu tša go hudušwa ka moka go tšwa difepiši go netefatša gore dikokoni di tla gogelwa go diswari. Furu yak gale ya go omelela le yona e swanetše go tlošwa, ka lebaka la gore e ka ba le mašobana a difankase tše di ka hlolago malwetši.
Ditlakala tša diruiwa tša maphego di na le palo ye kgolo ya dimaekropo, ka fao go swanetše go elwa hloko go efoga go phatlalatša lerole le mafofa ka nako ya go e tloša. Ditlakala di swanetše go lahlwa ka tsela yeo e tla go thibela go phatlalala ga malwetši le go bewa kgole le diruiwa tša maphego tša dintlo tše dingwe (bala tše ntši ka ga taolo ya ditlakala).
Batšweletši ba swanetše go diriša melawana ya maphelo le polokego ge ba hlwekiša ka dintlong, go fa mohlala, diaparo tša tšhireletšo, le ditlelafo, putsu ya rabara, kefa ya pirimi ya go bulega le diširasefahlego di swanteše go aparwa bjalo ka tšhireletšo go lerole, mašobana a difankase le dikhemikhale tše kotsi. Go dira go hlwekiša go be bonolo didirišwa ka moka tša go sepela di swanetše go tlošwa tša išwa lefelong la hlwekišitšwe go hlwekišwa ka tsela ya maleba.
Tšweletšo ya maatla e swanetše go tingwa le yona. Go na le dikgato tše tharo ka tseleng ya go hlwekiša, e lego, ya go hlwekiša ka go oma, go hlwekiša ka meets le go tloša ditwatši. Nakong ya go hlwekiša ka go oma, lefeelo, poratšhe, garafo, lešela goba moya wa go pataganywa di ka šomišwa go tloša lerole, mabu le didirišwa tše dingwe tša tlhago go tšwa kae goba kae ka ntlong, go akaretšwa le difokišamoya, mabato, disiling le magatong.
GO LE BJALO ELELWA, GORE GO HLWEKIŠA KA GO OMA GA SE YA SWANELWA GO DIRWA KA DINTLONG TSE DI NAGO LE MALWETSI A GO FETELELA KA MOYA A GO SWANA LE MPSHIKELA WA AVIAN GOBA BOLWETŠI BJA NEWCASTLE.
Mešomo, go ya ka OIE, e swanetše go thomiša ka godimodimo go tšwelela go ya fase go fokotša tšhilafatšo ya mafelo a hlwekitšwego pele. Mošomo wa go lokiša gape e swanetše go dirwa mo nakong ye ya tshepedišo, le didirišwa tše senyegilego goba bao tšeo di sa kgonegego go hlwekišwa botse di hudušwa le go emelwa ke didirišwa tše diswa. Ka nako ye, meago ya diruiwa tša maphego ka moka di swanetše go tlošwa marathana, ditšhila le mafofa, ka tikologong ya ntlo ya dimetara tše pedi go dikologa go tlošwa ga dimela le ditšhila.
Mo nakong ya hlwekišo ya meetse, dihlwekiši le sešepe di šomišwa go hlatswa, tšokotša le go fafatša lefelo ka meetse le go tloša dibodi tše setšego. Go ya ka Mokgatlo wa Dijo le Temo wa Dinagakopano tlhagišo ya Hlwekišo & Tlošatwatši Polaseng ya Duriwa tša Mapheg ka Yoni Segal, hlwekiše ye tlwaelegilego e šomišwa go hlatswa diaparo ke kgetho ya go sa ture gomme e šoma gabotse.
Dihlatši tša kgatelelo ya godimo di šomišwa gape mo kgatong ye, khetho ke ya meetse a go fiša, go hlwekiša bokagodimo bja mafelo a le go bothat go a fihlelela, gammogo le mašobana a moya meropa ya sefokišamoya.
Mo nakong ya Tlošatwatši, tlošatwatši e šomišwa go bolaya dimaekropo. Mokgatlo wa Afrika Borwa wa Diruiwa tša Maphego di fa balemi ba eletšwa ka tlhokomelo go latela ditaelo tša kgopelo, ka ge e tla ba gore tlošatwatši e ka se šome botse bjalo ka ge e swanetše ge go šomišwago ye nnyane, ge tlogetšwe lebaka le lekopana goba e omilego pele ga nako ya go tlošatwatši e fedile. Boleng bja meetse le bja ka phapošing di swanetše go elwa hloko ka nako ya tshepedišo. Ka morago ga go tlošatwatši, didirišwa kamokadi išwa morago pele ga ntlo e tšhetšwe mpholo wa go bolaya ditwatši mafelelong a go leka go fokotša kotsi.
Translated by Lawrence Ndou