Zwine zwa Toḓea zwi sa tou Dinaho kha zwa u Fuwa?

©Andile Bhala
Kha zwa vhufuwi, ahu tou todea u shumesa fhedzi (sa tsumbo nḓila dza u reila, na u ṱhavhela, u sheledza kana u gera zwimela) fhedzi hu ya ṱoḓea na zwithu zwine zwa sa tou dina u fana na u kona u amba, uvha na matshilisano na vhungoho. U fanela u humbula uri zwinwe na zwinwe zwine wa ita zwina zwine zwa thusa munwe ngazwo.
Hafha ndi zwinwe zwikili zwine wa nga thusa kha uvha rabulasi wa maimo a nnṱha.

U Kona Hani uvha na Matshilisano

Matshilisano a nga u isa kule vhukuma vhutshiloni, u fhira ndaka ine wa vha nayo vhutshiloni uvha na matshilisano ndi u ḓivha zwine wa ṱoḓa na u shuma wo ḓi funga wa ḓi vhudza na u dzhia mushumo wo fhiraho we wa vha wo ḓi vhudza wone. U vha na matshilisano zwi thusa na uri vhathu vhatakalelel uvha tsini na iwe. A u faneli uvha na swili. Arali u tshi kha vhuimo ha nnṱha, u nga si rangephanḓa nga mulandu wa zwine wa vha zwone. U rangaphanḓa arali vhathu vha tshi u sedza vha vha na zwine vha guda kha iwe. Ivha tshipiḓa tshavho nahone u vhuse unga ngomu khavho. Arali vha ni ṱhonifha zwi amba uri vha na ndavha na inwi nahone vha ḓo kona uni ita murangaphanḓa wavho vha tevhela sa dzi tsumbo.

U Fanela u Sumbedza u kona u Shuma Zwavhuḓi

Izwi na zwi amba mini? Ndi mvumbo yau musi u mushumoni. Zwi amba u ita mushumo wau wo thetshelesa zwidodombedzwa zwoṱhe. Wa vha na tsha u nwala na tsha u nwalela wa nwala fhasi na dzi mbudziso.
U fanela u sedza kha zwikhala zwine zwa nga vha hone wa guda wa ita u fhirisa zwine zwa vha zwi tshi khou ṱoḓea. Nga ḽinwe ḓuvha a u khou zwiitela mutholi wau u khou zwiitela iwe muṋe.

U Fanela u amba ngoho Tshifhinga Tshoṱhe

U amba ngoho na u fulufhedzea zwi na vhushaka, naho zwi sa fani. Arali wa dzulela u amba ngoho, mutholi na vhathu vhane vha vha tsini na inwi vha ḓo dzulela uni fulufhela.
Ahuna muthu asa khakhi, fhedzi nḓila ine wa shumana nayo na vhukhakhi i nga fhedza yo vha ya ndeme u fhira vhukhakhi hone huṋe. Arali wa khakha u fanela u vhudza mutholi wau kana ndi zwiṱuku kana ndi zwihulwane. Na hone u fanela u dzhia vhuḓifhinduleli. Mutholi u ḓo takalela hezwi na uvha na tshivhindi tsha u kona u ima phanda hawe na amba uri ndi khou humbela pfarelo.

U Langa Tshifhinga

Musi u kha zwa bulasi u fara tshifhinga ndi zwithu zwa ndeme. Nahone u fanela u ṱavhanya u tshi ya mushumoni. Musi u tshi tuwa nga madekwana wa sedza uri zwithu zwoṱhe zwo dzulisea na. U ita hezwi zwi sumbedza uri una vhulondo. Hetsho tshifhinga tshiṱuku tshi nga si u khakhise fhedzi tshi nga u itea dzina kha mutholi wau. Na kha iwe mune u vha u tshi khou ita zwa vhulondo ḽinwe ḓuvha unga ḓi wana hu iwe mulangi.
U fanela u fara tshifhinga arali huna muthu ane wa khou tea u ṱangana nae. Sa tsumbo arali u tshi khou humbula uri zwi nga dzhia mithethe ya 30 u swika hangei u fanela u ṱuwa ho sala ya 45 uri muṱangano u thome.
U fanela uvha na nomboro dza lutingo lwa muthu ane wa khou ya u ṱangana nae, wa vha ḓivhadza arali huna zwine zwo itea zwine zwa nga ita uri u lenge u swika muṱanganoni.

U Fanela u ita Mushumo wo Teaho

U fanela u wana zwidodombedza zwine zwa vha uri zwina mushumo - zwi nga vha u phambano vhukati ha u balelwa na u bvelela. Arali no fhiwa mushumo uri ni u ite u iteni nga maanḓa nahone no ḓi funga.
U ita zwithu nga nḓila azwi fani na u langa. Arali ni na vhathu vhane vha khou ni shumela, zwiiteni mafhungo uri vha ite mushumo wavho nahone ni tshi khou vha fulufhela. Ni vha tendele vha dzhie tsheo kha zwine zwa vha kwama.

I Vhani Muthu ane avha na Thuso

Arali na vhona uri muthu u khou ṱoḓa thuso kha mushumo iyani khavho. Azwina ndavha uri mushumo ndi wa mini kana ndi vho nnyi, vha sumbedzeni uri ni na ndavha ni nga kha ḓi toda thuso yavho nga murahu, wa kale vho.
Lunga Ndwandwa vho amba zwikili zwine zwa ṱodea kha rabulasi: lufuno ndi tshithu tshihulwane. Ni fanela u funa zwine na khou ita zwi kwama mvumbo yau na vhutshilo vhu ya leluwa, ivhani wa u thoma u swika mushumoni na wa u fhedzisa u ṱuwa zwi vhuye zwi tou nga ndi bindu ḽanu, na ita ngauralo linwe ḓuvha ni do vha ni tshi khou ḓi shumela.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe