Vhunzhi ha vhafuwi vhanzhi vha ya shavha mushumo wa u nwala zwithu fhasi sa vhunga zwi tshi dzhia tshifhinga tshinzhi. Naho zworalo ndi zwone zwithu zwa vhuthogwa arali u tshi khou toda u vha mufuwi wa khwine.
Bannga, dzi agency dza muvhuso na zwinwe zwine zwa lambedza nga masheleni vha toda muthu ane akona u nwala tshinwe na tshinwe tshine tsha vha tshi tshi khou itea bulasini musi usaathu ita khumbelo ya masheleni kana u kolodiwa. U tshi nga engedza, zwa u kona u nwala tshinwe na tshinwe fhasi zwithusa rabulasi uri akone u lugisela zwithu zwawe khwine, na u kona u kunda zwivhi zwine zwa vha uri azwiathu vhoniwa.
Zwa u kona u nwala fhasi kunele kwa mvula na mutsho zwi ya thusa vhafuwi uri vha kone u humbulela mutsho kha zwifhinga zwa u tavha kha khalanwaha ine ya vha uri i khou tevhela. U vha na u nwala fhasi ha u dura ha zwithu na tshelede ine ya dzhena na zwone zwi ya thusa kha uri u kone u lugisela zwi tshi bva da kha masheleni.
U nwala fhasi tshikalo tsha u mela ha mbeu kha khalanwaha zwi ya thusa vhalimi uri vha kone u nanga mbeu ine ya vha ya khwine kha khalanwaha ine ya khou tevhela. Zwi tshi da kha zwifuwo, hu fanela u nwaliwa lushaka lwa malofha, zwikhokhonono na malwadze na zwine zwa la. Hezwi zwi nga thusa kha u thivhela u bebisana nga tshadzo, wa kona u langa zwavhudi zwili na malwadze wa dovha hafhu wa dzi fha na zwiliwa zwine zwa vha uri zwo tea.
Zwa u Nwala Fhasi Bulasini ndi Mini?
Zwa u nwala fhasi bulasini zwi vha zwo katela mabammbiri ane avha uri aya vhonala, depreciation, receipts na zwine zwa badela, u nwaliwa ha zwa vhashumi, zwidodombedzwa zwa mitshini, zwine zwa bveledziwa uya ngauralo ngauralo.U zwi Thomisa Hani zwa u Nwala Fhasi?
Zwa u nwala fhasi zwi vha zwo katela na inventory, u kaliwa ha zwishumiswa (na depreciation) na u nwala dzi tshelede. Zwishumiswa ndi tshithu tshinwe na tshinwe tshine wa nga tshi rengisa unga wana tshelede.U nwala zwothe nga vhudalo
U fanela u nwala zwothe zwithu zwine zwa shuma zwine zwa farea na mutengo wahone. Tsumbo ya zwishumiswa ndi, hune wa khou fuwela hone, zwifhato, mitshini ine ya vha bulasini, zwimela zwine zwa vha uri zwo no kaniwa, zwimela zwine zwa vha uri zwi tsimuni na zwifuwo.
U kaliwa ha zwishumiswa
Liga la vhuvhili kha zwa u nwala fhasi zwishumiswa-ndi u zwi vhalela musi zwi tshi kha tshelede. Kushumisele kune kwa shumiswa musi hu tshi khou nwaliwa zwishumiwa zwi ya bva na kha mvumbo ya zwishumiswa, fhedzi u fanela u shumisa maitele mathihi nwaha munwe na munwe.
U nwala fhasi tshelede yothe
Tshelede yothe ine ya dzhena na ine ya bva i fanela u nwaliwa fhasi.
Kushumisele kwa u kala Zwishumiswa
U kaliwa ha zwishumiswa hune ha shumiseswa nga maanda ndi:Zwine zwa khou rengiswa ngazwo maragani
Zwishumiswa zwi ya kona u kaliwa ho sedziwa uri zwazwino zwi khou rengiswa nga vhugai maragani. Zwi ya shumiswa u kala zwirengiwa na zwimela.
U dura
Kushumisele kune kwa shuma kha zwishumiswa na u dura ha u renga nahone zwi shuma khwine kha zwithu zwine zwanga fuel na zwiliwa zwine zwa kha di tou fhedza u rengwa zwine zwa kha di vha na mutengo we zwa rengiwa ngazwo.
Usa dura kana zwine zwa khou rengiwa ngazwo maragani
Hoku kushumisele ku themendela tshithu kwo sedza zwothe mutengo watsho na une wa vha maragani. Ha kona u tiwa une wa vha wa fhasisa.
U dura hau bveledza bulasini
Hezwi zwishumiswa kha zwimela zwine zwa vha zwo tavhiwa zwi saathu kaniwa.
U dura, ro fhungudza depreciation
Hezwi zwishumiswa kha zwithu zwine zwa shuma kha u bveledza, fhedzi zwa swika hune zwi si tsha vha na maanda musi tshifhinga tshi tshi khou diya u fana na mitshini. Vhundeme hayo vhu kaliwa nga depreciation ya honoyo nwaha.
Ndi mini Depreciation?
Zwa u nwala zwithu fhasi zwi ya kona uri hu vhe na ndila ya depreciation ya zwishumiswa.Depreciation hu vha hu tshi khou ambiwa kha u fhungudzea ha ndeme ya zwishumiswa u fana na dzi goloi na mitshini na zwishumiswa.
Musi zwi tshi khou vha zwa kale zwi ya vha zwo no vha zwa fhasi, unga ambara wa thukhula usa tsha vha hazwo na mushumo. Depreciation asi tshelede ine wa i fara fhedzi musi hu tshi khou hula vhundeme ha tshishumiswa tshine tsha vha uri tsho vha tsho no thudzelwa thungo nga zwine zwa vha zwo lindelwa kha vhutshilo.
Unwalwa Fhasi ha dzi Tshelede
Arali u tshi khou ita zwithu zwau bulasini musi zwi tshi kwama masheleni na zwine zwa vha zwi tshi khou bva. Wa dovha wa nwala tshelede ya muthu nga muthu na zwine zwa shumiswa nga ngomu bulasini. Sa tsumbo, u fanela u nwala zwinwe zwine wa zwa wo zwi vhetshela thungo zwa mavhele na madabula.Kushumiselel kwa u nwala zwithu fhasi ku ya todea hu tshi khou toda u vhalela zwithu zwine zwa shumiswa nga nwaha musi hu tshi khou dzhena tshelede na muholo une uya kona u bva mutendelo, wa musi hu tshi fhela nwaha, uri hu kone u sedziwa u dzhena ha masheleni, na u kona u sika mugaganyagwama wa zwithu zwa matshelo na u kona u nwala zwithu zwothe zwa zwishumiswa tshinwe na tshinwe uri u kone u vhona uri zwi khou bveledzwa nga ndila.
Tshiko tshine tsha nga kona u vhonisa hune ha khou bva zwine zwa vha zwo nwaliwa fhasi tshi nga vha tsho fara:
Statamennde tsha banngani.
Bugundaula ya u vhalela masheleni- ho kateliwa zwi lipi na dzi badelo.
Bugu ine ya vha yo fara masheleni a fareaho - dzine dza vha uri dzo bva banngani ndi dzone dzine dza nwaliwa hafha kha hei bugu.
Bugu ya muholo—i tshi khou sumbedza miholo ine ya vha uri yo holeliwa, zwikolodo na mbadelo.
Bugu ya u ita dzi dibosithi- zwi lipi zwothe zwi fanela u vhewa hafha.
Tsumbo ya uri wo badela, dzi voucher dza zwikolodo na zwi lipi zwa u rengisa, zwitatamennde na dzi invoice na zwi lipi.
Statamennde tsha zwa Masheleni na zwa u Nwala Fhasi
Zwine zwa vha zwo nwaliwa fhasi zwi ya shumiswa kha u kona u ita zwi tatamende zwa masheleni. Zwi tatamennde zwa masheleni hu vha ho katelwa balance sheet, statamennde tsha tshelede ine ya vha i tshi khou dzhena na statamennde tsha u tshimbila ha masheleni.Balance sheet i shuma u sumbedza uri bulasi likoloda mini na zwine la vha nazwo la kona u zwi lavhelesa kha tshiimo tsha masheleni nga henetsho tshifhinga.
Statamende tsha muholo tshi sumbedza u dura na muholo ubva kha inwe balance sheet uya kha inwe.
Statamennde tsha masheleni tshi sumbedza u tshimbila ha tshelede kha bulasi na nga nnda.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe