Wa Mapungubwe Geology

Limpopo Mobile Belt

©Roger de la Harpe

Musi u tshi kha zswa matombo, Mapungubwe yo dzula vhukati ha granite cratons (fhethu hune havha huhulwane hune havha na crust yo dzikaho). Hoyu mutsiko u vhidziwa upfi Limpopo Mobile Belt. Lwa minwaha ya 250 million yo fhelaho, crust ya shango yo mbo ḓi thoma u tshimbila uyela kha belt ya matombo o ṋokaho ubva kha mantlee zwa sendedzwa nga matombo o kwashea hoṱhe.

Hezwi zwo sika dolorite musi muṱavha wa matombo u tshi khou tshimbila, dolerite ye ya vha yo sala ya thoma u oma ya sala na tshivhumbeo tshi songo ḓoweleyaho.

Ubva nnṱha ha Mapugubwe unga kona u vhona tsumbo ya vhuḓi ya hezwi, zwi tshi khou dzhena vhukati ha shango nga mutalo wo itaho tswititi mutsu. Vhathu vhanzhi vha humbula uri hezwi zwithu zwa mupo zwi ḓo vha zwo itwa nga vhadzulapo vha henefho Mapungubwe.

Limpopo Basin

©Roger de la Harpe

Fhedzi ho vha huna vhutshilo mathomoni a Limpopo lwa minwaha ya million hu saathu ḓa vhathu. Ho vha na dzi Dinosaur fossil murahu lwa minwaha ya 200 million dzo wanalaho. Zwinwe zwi shumiswa zwa palaeontological ho vha ho kateliwa u mela ha maluvha a zwimela, zwikhokhonono zwine zwa vha na muvhili wo fhelelaho na termite mounds.

Dzinwe dzi dinosaur dzo sia magannḓisi kha matombo ane avha uri o vha ana mashika. Naho huna uri ahu ngo vhuya ha vuwa ho waniwa hominid fossil, zwi shumiswa wa matombo a u thoma. Ndi hone vhuṱanzi ha Mapungubwe National Park. Zwa zwino, matombo ane akhou sala a tshi wanala sa San, matombo ane a vha uri o pendiwa kha dzi mbondo dza bako u mona na tshikwara tsha Leokwe.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe