Vhuvha ha Cape Clawless Otter

©Roger de la Harpe
Cape clawless Otter ho bviswa dzina zwi tshi bva khambuno ine ya ri milenzhe ya zwo ya phanḓayopfumbudzelwa u bwa zwine zwa amba uri a dzina ṋala nanthihi. Milenzhe ya zwo ya murahu yo tumana zwituku nga ṋala tharu kha mulenzhe munwe na munwe. Ndi dzone phukha dzine dza phadalala zwihulu kha dzhango ḽa Southern Africa, dzi tshi khou tshila kha milambo yothe ine ya vha mihulwane na vhunzhi ha zwiko zwa maḓi. Maḓi avhuḓi ndi one ṱhoḓea khulwane ya vhudzulo hazwo.
Zwi tshi ya nga nyambedzano ya u sedzulusa ha AonyCapensis, husi kha u nwa maḓi fhedzi na ngauri Otters a dzina leyara ya Subcataneous ya mapfura zwine zwa amba uri dzi tea u ṱanzwa mukumba wa dzo wo khwaṱhaho u itela u langa mutsho wa dz owa muvhili.
Cape Clawless ndi khulwane vhukuma, lune dzi a kona u aluwa dza swika mitharayo no tenda mivhili nga vhulapfu dza dovha hafhu dza lemela u bva kha 10kg u yakha 21kg. Dzina mukumba u no nga u a vhonala nyana (light) dzinwe dza dovha dza vha na mukumba wo yaho kha muvhala wa buraweini une wa vhonala u mutswu musi wo ṋukala na meme tshena.
Tshitefu, gulokulo, nḓevhe na khana khathihi na whiskers ndapfu dza muvhalawa grey u yakha mutshena. Mutshila wadzo, une u a kona u vha 50cm u lapfa, u shumiswa u dzi tikedza musi dzi tshi dzula kha milenzhe ya dzo ya murahu na u dzi fha nungo maḓini musi dzi tshibambela. Dzi arch murahu ha dzo musi dzi tshi tshimbila mavuni.
U yanga mbuno dzi tikedzaho Cape Clawwless Otter (AonysCapensis) nga Jared Harding, hedzi otters ndi phukha dzine dza dzula dzi nnzhi nga tshigwada tshadzo tshine tshi a vhana miraḓo i swikaho kha miṱanu. Inwe na inwe i vha i na haya hayo nahone yadzula hone u swika khalanwaha ya u beba nga Nyendavhusiku.
Nthihi kha Otter tharu dzibebiwa nga murahu ha minwedzi mivhili ya u ḓi hwala. Zwi Otter zwiṱuku zwe zwo zwialusiwa nga mmea zwo nahone zwa dzula nwaha miuthihi zwi tshi khou leliwa.

Ku Vhulayele na Kuḽele

©Roger de la Harpe
Cape Clawless Otters dzivha na nungo nnzhi nga maṱavhelo a ḓuvha na musi ḓuvha li tshi kovhela zwi tshi bva ngauri dzi tshila ngafhi. Hangei Drankensburg, sa tsumbo dzi vhonala dz itshi zwima kana u wana zwiḽiwa vhukati ha masiari ngeno dzi tshi vhonala dzina nungo vhukuma vhusiku hu u itela u shavha vhutumani hadzo na vhathu na dzimmbwa fhethu hu songo tsireledziwaho kha Cape Peninsula na Gauteng.
U zwima hone hunga itwa tshifhinga tshinwe na tshinwe tsha ḓuvha, dzi anzela u ḽa zwipuka zwiṱuku sa khovhe, madambatshekwa, zwiḓula na zwikhokhonono, fhedzi dzi a ṋengisea nga ṋama ya khuhu kana khovhe dza bulasini hune vhanga vhulaya phukha nnzhi kha dzine dza khou ṱoḓea.
Nngu na yone i nga wela kha u vha tshipondwa tsha Cape Clawless Otters, hune dzinga fa nga muarahu ha musi ningo yo ṱhukhuliwa. Otters dzi ḽa ningo, nḓevhe, na meme dza mulomo dza nngu tshinwe tshifhinga na khana.

U Langa

©Roger de la Harpe
Hu eletshedzwa vhalindi u dzivhela nga u ita dirata ine ya lapfa, mithara muthihi u ya nṱha na u dovha hafhu ha itiwa ya muḓagasi ine i dzhia 45cm u bva fhasi mavuni. U valela tshitumbani na u shumisa mulisa u linda zwipuka zwi nga thusa u tsireledza zwipuka zwi songo tsireledzeaho.
Vhalimi vhatea u vhudzisesa nga ha thendelo kha vhalanguli vhone vhoteaho arali vha tshi ṱoḓa u fara Otter nga u tou ivalela sefoni kana tshilibana. Nḓila ya khwine ndi ya u eletshedza vhalimi u vhea bola ya Tennis nga ngomu sefoni u fareledza musi dzi tshifariwa na u thivhela u vhaisala.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe