Vhutshilo ho Doweleyaho
Vho-Mandela vho hanedza zwoṱhe zwe vhathu vha vha vha tshi ri ndi vhone messiah wa Afrika. “Athi vhoni uri ndi zwavhuḓi u vhidza muthu muthihi uri messiah ane aḓo tshidza shango”. Vho vhudza vho ramafhungo musi vha tshi khou tanganedziwa kha ḽa Tunis nga 1994 huna summit ine ya dzulela uvha hone ya nga ha Organization of African Unity (OAU) ho vha hu u thoma ha vho udalela hetsho tshiimiswa sa muprisidenthe. Vhathu vhanzhi vho vha vhona ngauralo.
Zwi sa fani na vhaṅwe vharangaphanḓa vho-Mandela zwe vha ṱangana nazwo zwi a vhavha vhukuma ngauri vho dzula na dzhele lwa tshifhinga tshilapfu vha dovha hafhu vha farelela vhathu vhe vha vha vha tshi khou vha tambudza. Vhaṅwe vhathu arali vha fhiwa zwidulo vha ya tambudza zwidulo zwavho, vha ḓi tshilela matshilo a nnṱha.
Vho-Mandela vho vha vha tshi tshila vhutshilo ho ḓoweleyaho. Vho thoma children's fund nga tshelede yavho ya tshikwamani ine ya vha R150 000 (US $41 000) nga ṅwaha lwa miṅwaha miṱanu nahone vha vhidza vhaṅwe uri vha de vha vha thuse nga u bvisa tshelede heneyo. Vhunzhi ha vho ramabindu vho ya. Vha dovha vha shumisa maanḓa avho sa muprisidenthe uri zwikoloni hu vhe na zwiḽiwa, hu vhe na u ṱhogomela na zwibadela na dzi clinic vhana vhaṱuku na vhafumakadzi vho ḓi hwalaho avha tei u badela.
A discredited OAU summit hangei Tunis kha summit nga ṅwedzi wa Fulwi 1994, ramafhungo o ḓo amba vho-Mandela sa ipfi ḽa Afrika. Fhethu hune ho vha ho ḓala vharangaphanḓa vhane vha vha na zwa tshanḓa nguvhoni. Ramafhungo a dovha amba na zwauri ha ḓivhi arali vhathu vha Afrika vha tshi nga lingedza uri hu ḓisiwe zwithu zwine zwa vha zwa vhuthogwa zwine zwa nga zwine zwa khou itea kha ḽa Afrika Tshipembe nga mulandu wa mulayo waḽo muswa une wa khwaṱha uri kha zwoṱhe hu vhe na u tshimbila.
Vho-Mandela nangoho nga miṅwaha i tevhelaho vho mbo ḓiita mulayo une wavha u tshi khou amba nga hau sa dzhenelela kha mafhungo a tshitangani fhedzi hu vhe na u shumisana kha dzi tshaka. Vho-Mandela vhaita uri vhathu vha dzhie maitele a democracy na dzi pfanelo dza vhathu nga tshifhinga tshithihi na ukona u sedza vhathu vhane vha vha vho ḓi dzhenisa kha zwa vhuravhele. Na zwiṅwe vho.
Mashango e a do tikedza ANC lwa miṅwaha musi i tshi khou sogola hezwi zwo ḓisa tshifhinga tsha u shonisa kha ḽa Afrika Tshipmebe na vhushaka haḽo na vha United States na mashango a western zwa ḓo ita vhuṱama ha vho-Mandela na Libya, vha North African Pariah vha pomoka uri hu khou vha na u kwashekana ha pan American Airline “Jumbo Jet” na Cuba's Fidel Castro hune vha America avhaathu vha hangwela kha u dzhia mabindu avho hu sina ndiliso na u panga havho nuclear missiles kha zwiṱangadzime. Zwa vhushaka ha ole na Iran na zwone zwo vhanga dzi nndwa na United States.
Maanḓa ane avha Manzhi Afrika
Fhedzi nga nnda a hezwi zwine vhathu vha khou kuḓana ngazwo vhathu vha United States na Europe vho vha vha tshi lavhelesa vho-Mandela na Afrika Tshipembe uri vha na maanda manzhi kha mashango a Afrika, huna muthu ane a ḓisa mulalo na maanḓa a u dzhenisa tshelede.
Zwothe America na Europe vho no ḓisa tshelede nnzhi vhukuma kha ḽa Afrika Tshipembe lwa miṅwaha fhedzi avho ngo takadziwa nga mvelelo, vho humbulela uri tshelede dzavho dzo itela muṅwe muthu uri a a pfume ngeno avho mashango a tshi khou mbwindimela. Zwino ngauri zwa muvhuso wa tshiṱalula zw no vha murahu hashu, America na Europe vha khou ṱoḓa Afrika Tshipembe ḽi tshi dzhia maanḓa a u vhusa.
Vha khou ṱoḓa u vhona mihwalo ya Afrika i tshi fhungudzea. Nahone ndi nnyi wa khwiṋe vha tshi khou humbula, vha tshi ri miṅwe ya hei mihwalo i fhira ya vho-Nelson Mandela na Afrika Tshipemebe? Nga tshenetsho tshifhinga Afrika Tshipembe ḽi vhonala ḽi fulufhelo kha Afrika. Vhunzhi ha haya mashango vho vha vha sa koni uvhea fulufhelo ḽavho kha uri hu kone uvha na tshandukko.
Vho-Mandela vho kona nga maanda uvha murangaphanḓa we a ḓo thusa Lesotho nga ubvisa mulilo, vha tshi khou ṱuṱuwedza Nigeria, Mozambique na maṅwe mashango. Muprisidenthe vha zwi vhona uri vha nga wela kha zwikwekwe. U thusa maṅwe mashango ngeno ḽavho ḽi tshi khou mbwindimela, vha ḓi shuma fhedzi maanḓa a vho vho a ṋekedzela kha ḽavho shango.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe
‘ ubva zwezwo ndo lavhelesana na hoyu mushumo u tshi khou hula , wa vha na maanḓa wa vha wa vhukuma vha ralo Vho-Mandela....