Dzo no nwaliwa Kimberley Thorn Bushveld, Eastern Mixed Kama Karoo na Dry Sandy Highveld Grassland, na kha ḓaka ḽa fynbos biome Western Cape, hune ha vha uri ho ḓalesa ḓaka ho tsitsikana. Adzi funi fhethu hune ha vha uri ho ḓala dzi Black-backed Jackals (Canis mesomelas).
Dza vhuya dza funana dzi funana u isa nga hu sa fheli, ya tsadzi na ya tshinna dzine dza dzula dzi nga mbili mbili Luṱabvula, hune vhana vhahone vha bebiwa nga murahu ha maḓuvha a 52, mathomoni a tshilimo, nga khubvumedzi na Ḽara. Dzi ya ḓivhelwa na u beba vhana mafheloni anwedzi wa Nyendavhusiku. Naho huna uri dzi nga kona u beba luthihi nga nwaha, ho no ḓi waniwa he dza ḓi beba luvhili nga nwaha.
Musi yo beba luthihi unga wana huna vhana vhararu kana vhaṋa. Hune ya tshinna iya kona u ṱhogomela ya tsadzi lwa vhege mbili. Vhana vha ya thoma u ḓi palela vhana minwedzi miṋa vha kona u ḓiimisa vho no vha na minwedzi miṱanu. Dzi vhibva lwa vhudzekani dzina minwedzi ya ṱahe.
U Vhulaha na Kuḽele
Zwi ya konḓa uri u tou dzi vhona dzi tshi kha dzinndwa ngauri dzi vha dzi tshi khou zwimana na zwifuwo zwiṱuku, u fana na zwikhokhonono, zwiṋoni, zwikokovhi, rodent na carrion. Arali dza ṱhasela zwifuwo zwa hayani, hu vha hu dzine dza khou fhedza u beba dzine dza vha dzina maḓuvha maṋa. Musi u tshi kha nyimelo yeneyo, dzi nga tou vhulaha luthihi fhedzi kanzhi dzi ya mukuloni kana kha ṱhoho. Maṋo maṱuku unga avhona u salela kha tsha monde kha mukulo, mahaḓa kana kha thumbu, fhedzi hu nga si vhe na tsumbo ya u sumbedza mutumbu u tshi hwaliwa.
Musi dzi tshi khou ḽa dzi nga tou vula zwiṱuku kha thumbu ya tshifuwo dza kona u ḽa mbilu fhedzi, na thumbu ya mafhi. Milenzhe ine ya vha i mitete na zwinwe zwono nga zwenezwi. Na ṱhodzi dza dzi ribs dzi nga ḽiwa nadzo.
Fhedzi adzi ḽi marambo. Kha nyimelo ine ya vha uri ayo ngo ḓoweleya hune dza vha dzi tshi khou ḽa dzi nnzhi mutumbu, hu ya ḽiwa na maraho. Dzi ya vhuya dzi tshi khou vhuyela u vhulaha.
Dzina tshivhumbeo tshilapfu, dza dovha dza vha na maṋala malapfu ano nga a mmbwa.
U Langa
