Umbrella Thorn
Musaunga
Dzina
Musaunga (Acacia tortilis)
Tshivhumbeo
Gwati ḽa muri uyu ḽia hwasa ḽa vha na muvhala museṱha u re na vhutswu. Muri u hula u na mipfa mivhili, muǹwe wo ima muǹwe wo kombama. Mipfa yahone yo sekena futhi I hula I minzhi fhethu huthihi. Maluvha awo aya kona u mela a manzhi kha khuni. Maluvha a vha a muvhala mutshena wo birimaho. maṱari a wo ndi maṱuku zwino murunzi wawo a u athi nga u to ralo lini. dziǹwe dza phukha dzi ḽa maṱari a musaunga na mipfa wao. Mipfa yahone I ya ṱhavha luǹwe.
Muri hoyu u pupumisa nga khalaǹwaha ya Nyendavhusiku musi hu Tshilimo, uḓo wana vhuluvha hahone vhutshena ho ḓala badi fhedzi na zwezwo zwi langiwa nga mvula. Murunzi wa Muunga unga tshisambureni sa muri muǹwe na muǹwe wa mipfa. Uya lapfa u bva kha 5m u swika kha 20m ngazwo una murunzi muhulu. zwiṋoṋi zwi u funela uri zwi a kona u ṱaha khawo. Ndi muri wo no hula ngau ongolowa.
Maluvha na Mitshelo
Muunga uvha u na maganda manzhi kha tsinde a ne a ḽiwa nga phukha dza miḓini na dza ḓaka na nga vhathu. Maganda awo a funeswa nga Tholo, Phala na Nḓou.
Mushumo wa Muri
Matavhi a muunga a ya shumiseswa kha u dzharaṱela mahaya, khuni, fanitshara na mavhili a gariki. Hangei Tanganyika vha ya shumisa makwati a muunga u ita Muḓali. Tshingamu ino wanala kha muunga iya ḽiwa ya dovha ya shuma u ṋambatedza fhano Afrika na ngei India. Ganda ḽa muri ḽia shumiswa nau lungedza malungu fhano Afrika. Hangei Senegal vha shumisa midzi ya Musaunga u ita mapfumo. Lake chad vha shumisa tsinde ḽa musaunga u fasha khovhe. maṱari na makwati ana fushi nnzhi.
Ngudo
Muunga a u funesi fhethu hu no dzula hu na maḓi. u tshila fhethu hu ne mvula ina lwa 40mm u swika kha 1200mm ro kala. Na fhethu ho omaho ǹwaha woṱhe.
I wanala fhii?
U wanalesa Mozambique, Botswana, Swaziland, Transvaal, orange Free State na Cape Town. Na Egypt wo no vhuya wav ha hone miǹwaha ya 200 yo fhiraho. Hu ne Muunga Lusela wa tshila hone zwi vha tsumbo yau hatsi na mavu a afho fhethu ndi avhuḓi.
