Phambano vhukati ha Kholomo dza Mafhi

Khulwane nṋa dzine dza ḓivhea kha zwa mafhi - Holsteins, Jerseys, Ayrshires na Guernseys, dzi fhambana nga tshileme, u ḓala ha mafhi phambano ya hone.

Mvumbo ya kholomo dza mafhi dza Holstein

©Louise Brodie
Holsteins dzina zwine dza ita uri dzi vhonale, dzi vha dzina muvhala mutsu na mutshena ngeno huna uri huna dzinwe dzine dza vha tsuku na tshena. Ndi kholomo khulwane ya maanḓa ine ya fhambana ubva kha 550 uya kha 750 kg, ya vha na mafhi manzhi, ane avha uri o linganela ndi 8550 kg kha 305 ya ḓuvha (yo linganelaho ndi 28 liter/nga ḓuvha).
Mafhi ane avha uri o linganela avha a vhukati ha 3.0% uya kha 4.2% ngeno protein dzi tshi fhambana ubva kha 2.5% uya kha 3.8%. Musi zwiḽiwa zwi songo ḓala kana zwisina pfushi, dzine dza vha khulwane dzi ya vha fhasi. Nga vhuḓalo, Holsteins dzi ya shumiswa kha usa tshela kana zwa uḽa nga ngomu nḓuni kha dzi gammba dzine dza vha uri dzo vulea. Dzi ya ḽa furu ine yavha uri yo lingana na mahatsi na dzi concentrates (dzo rengiwa nga dzi pellets dzine dza vha dzo ḓala nga energy na protein) yo ṱanganiswaho nga tshikalo tsha mafhi musi i tshi khou mamisa. Ngauri hei ndi yone khulwanesa kha ḽifhasi,huna mbalo nnzhi dza tshinna dzine dza vha uri dzi hone kha u pangiwa kha dza tsadzi uri dzi bebe. Hezwi zwiamba uri zwi nga konadzea u langa mafhi musi u tshi khou khwinisa mulila wo no fana na wa mbembo.

Mvumbo ya kholomo dza mafhi dza Jersey

©Chris Daly
Jersey ndi ṱhukhu, ya vha na muvhala wa buraweni na mutshena I lemela 350 uya kha 450 kg. U ḓala ha mafhi adzo hu vha hu fhasi ha Holsteins, ine ya vha na 5000 kg per ya mafhi ngeno Jersey ina zwithu zwine zwa vha uri zwo khwaṱha; tshikalo tsha fat ndi ubva khai 4.0% uya kha 5. 5% na protein ine ya vha 3.5% to 4.5%. kholomo dza Jersey dzi vhukati ngeno dza tshinna dza Jersey dzi tshi ḓivhelwa swili. Jerseys dzi divhelwa nga maanḓa u zwima-ngauri dzi ya kona vhukuma u ḓi palela dza ṱoḓa zwiḽiwa zwa u rengiwa zwine zwa vha zwiṱuku nga mulandu wa u sala ha mafhi.

Mumbo dza kholomo dza mafhi dza Ayrshire

© Ayrshire Cattle Breeders’ Society
Ayrshire dzina maanḓa dzo ima na maḓamu ane avha uri o omelela. Muvhala wa vhukuma wa hone ubva uya kha mutsuku uya kha buraweni. Tshileme tsha hone tshi ya fhambana ubva kha 400 uya kha 600 kg. Udala ha mafhi na fat na protein hu vha ho ṱangana na Holsteins na Jerseys.

Mvumbo dza kholomo dza mafhi dza Guernsey

©Lucinda Morgan, The English Guernsey Cattle Society
Guernseys ndi kholomo dzine dzo linganela dzine dza lemela ubva kha 400 uya kha 550kg. U ḓala ha mafhi huvha huna fat na protein dziitwa ho ṱangana Jerseys na Ayrshires.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe