Mahosi Apo
Namusi ma Tswana anga khethekanywa abva zwipida zwo vhalaho (zwi tshi khou ubva kha u tenda mulayo ya Botswana kana Afrika Tshipembe) vhuhosi, hune u hula ha hone ha fhambana ubva kha tshigidi uya kha zwigidi, hu hulwane hu vha ho katelwa tshaka dza malo dza ma Tswana. Vhothe vha langa zwithu zwavho nga u thusiwa nga mahosi, fhedzi huna phambano vhukuma vhukati ha tshaka dzine dza vha dzi Botswana na dzine dza vha dzi Afrika Tshipembe.
Vha Tswana vha Afrika Tshipembe kale vho vha vha tshi wela Bophuthatswana Bantustan kha midi ya hone. Lushaka lunwe na lunwe luna hune lwa dzula hone na dzina, ho no vha kale vha kona u bva kha muta wa mahosi kana kha muthu ane avha uri ndi ene mutumbuli wa hone kana khosi ya kale kana tshiwo tshine tsha vha uri tsho itea kale.
Lushaka lunwe na lunwe luna u tanganana, zwine zwa amba uri mirado ya lushaka luthihi i nga kha di fhambana nga maitele na luambo. Hezwi zwi ya kona u vhonala musi dzi tshaka dzi tshi swika hune dza tangana vha takalela uri vha dzule vha sa divhei, vha shumisa u sa fana ha vho sa tshiga. Tshaka dza ma Tswana avha ho tsini na mirado ine ya vha yo tou itwa.
Vha tanganiswa nga vhathu vhane vha vha mirado ubva tshe vha bebiwa, kana nga u tou di dzhenisa kha matshilisano nga u tou funa vhone vhane. Mirado i nga kha di pandelwa nga khosi kana vha tou tuwa vhone vhaṋe vha ya u vha tshipida tsha lunwe lushaka.
Namusi vha Tswana vhanzhi vhane vho no vha doroboni ya Johhannesburg avha tsha tou di dzhenisa vhukuma kha zwa dzi tshaka, naho huna uri hune vha funa u wela hone vha do di vhaliwa hune ha vha hu tshi khou vhaliwa mirado ya mudi wa havho kana mashaka avho. Henezwi zwa u tangana ha dzi tshaka ndi zwone zwo sikaho hune namusi ha vhidziwa upfi Botswana.
Zwigwada zwa hone zwo swika he zwa tangana zwa vha tshithu tshithihi hu ndila ya u farana nga tshifhinga tsha dzi nndwa dze dza sika Bechuanaland he nga murahu ha vho vha na u diimisa ha Botswana.
Ha vha na u toda u tshilisana na Afrika Tshipembe ho vha hu mushumo we wa vha u tshi khou kwamana vhukuma na muvhuso wa tshitalula wa Bophuthatswana Bantustan, zwithu zwine zwo do phadaladziwa nga vha muvhuso wa tshitalula. Khosi dza vha Tswana dza dzulela u toda vhuimo hadzo.
Zwine vha Rerela Zwone
Tshidzimu, uvha ha ndeme ha zwifuwo, zwimela na zwishumiswa zwo vha zwithu zwa ndeme ubva kale kha vhathu vha ma Tswana. Muthu munwe na munwe ane avha atshi khou kwamana na zwidzimu, ho vha hu tshi pfi vhana vhushaka, nga maanda vha tshi khou dzhia midzimu ya vho khotsi avho, na ya vho makhulu.
Vhathu vhane vha vha na dzi thendo nnthihi, vha ya amba uri vha nga kona u divha uri vhushaka havho vhubva ngafhi. Zwi vha zwo tangana na zwa vhushaka u bva murahu. Mirado ya lushaka lunwe a vhathu vhuya vha tangana na Midzimu mithihi, kana havho vhane vha vha vho no tangana na midzimu vha vha vho no vha mirado ya lushaka luthihi.
Sa tsumbo, vha Ngwaketse vho no kwamana na midzimu ya 22 naho mirado ya vhuhosi ina mudzimu muthihi, hu ya vha na zwimangadzo zwinzhi zwi tshi khou da ngauri ndi nga ndila de ye midzimu ya waniwa ngayo,nahone wa balelwa u kona u divha hu tea uvha na mushumo une wa itwa hu tshi khou shavhisa uri hu nga vha na u da ha malwadze kana zwithu zwine zwa sa vhe zwavhudi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe