Pollen ndi Mini?
Pollen ndi tshi shumiswa tshine tsha bveledzwa nga mbeu. Tshi vha tshina pollen ine ya vha thethe ine ya vha ina mbeu ya tshinna. Hei ya tshinna iya tangana na inwe zwine zwa fhedza zwo ita mbebo.U tshi khou tou amba usa shavhi huna tshaka mbili dza pollen:
Entomophilous pollen – I hwaliwa nga zwikhokhonono musi zwi tshi khou bebisa luvha.
Anemophilous pollen – I hwaliwa nga muya u fhira u hwaliwa nga zwikhokhonono ivha yo tangana na allergies.
Pollen ndi tshiliwa tshihulwane tsha notshi, I tshi khou bveledza protein kha zwiliwa zwa notshi khulwane, iya thusa na kha u khwathisa kha dzine dza kha di vha thukhu.
Tshiko tsha Pollen
Tshiko tsha pollen Afrika Tshipembe miri ya gum, miri ya mvelo na zwitaka na zwimela zwa Agric, tshene na maluvha a ngade ndi zwone zwine zwa bveledza pollen (protein) na nectar (carbohydrates) uri notshi dzi kone u ita zwiliwa. Hezwi zwimela zwi bveledza nectar na pollen nga zwifhinga zwo fhambanaho.Tshikalo tsha protein tshi ya fhambana zwi tshi khou bva kha tshiko tsha pollen. Ine ya vha ya maimo a nntha I vha yo bveledzwa nga tshaka dza clover, almond na muri wa mupear, Populus species, lupin na canola. Dzine dza vha dzi si dza maimo a nntha dzi vha dzi tshi khou bva kha blueberries, sunflower, citrus na Typha species.
Dzi ngudo dza 2017 dzo itwaho Saudi Arabia dzi amba uri pollen ine ya vha I tshi khou bva kha lucerne 20,2%, date palm 19,8%, canola 18,9%, summer squash 16,4%, na sunflowers 15,2%.
Afrika Tshipembe, tshiko tsha pollen hu nga katelwa purple echium, ine ya fhira 30% protein, macadamia 16-22%, maize 14-15%, na pine trees 7-8%. Protein ine ya vha kha Eucalyptus ubva kha 17% uya kha 30%.
U bva kha miri ya dzi gum Afrika Tshipembe, red flowering gum 'Corymbia ficifolia', grey ironbark 'Eucalyptus paniculata', yellow box 'Eucalyptus melliodora' na black ironbark ndi dzone dzine dza vhuyela notshi.
U Hwaliwa ha Pollen
Pollen I hwaliwa nga notshi dzine dza shuma u hwala, dza I hwala dza I isa tshitahani 'corbicula' nga milenzhe ya phanda. I hwaliwa nga mivhili mituku ya notshi. Musi dzi tshi khou fhufha, kufhufhele kusika zwithu zwine zwa nga mudagasi na u kona u di fha maanda. Musi notshi I tshiima hune havha na maluvha, pollen iya dzinginyea ubva kha anthere ya ima kha mavhudzi ane avha o vala muvhili wa notshi.Lulimi lwa notshi lu ya shuma kha u tsonzwa pollen na u thabisa hune havha na pollen, zwa ita uri zwi farane. Pollen ubva hafho iya kona u vhewa zwavhudi nga milenhe ya murahu ya vhewa kha dzi bola ya tumaniswa na corbicula.
Hangei kha madzulo ayo, pollen iya vhewa kha dzi cell, yo tangana na zwinwe zwishumiswa.
Pollen sa Tshiko tsha Zwiliwa
Musi pollen I tshi hwaliwa ya iswa nduni ya notshi ya vhewa kha dzi celle dzi sinaho tshithu, iya tanganiswa na nectar isa thu nambatedzwa kha cell yo tanganiswa na mutoli mutuku. Zwa u shenga zwine zwa vha zwo tangana na lactic acid zwi ya kona u shenga swigiri, ya kwasha dzi protein dza vha zwithu zwine zwa shengea zwa amino acid na u thivhela u mela ha muunda.Zwine zwa vha zwo tanganiswa, zwi vhidzwa vhurotho ha notshi, zwi ya fhiwa notshi na vhashumi vhane vha kha di vha vhatuku. Dzine dza kha di vha thukhu dzine dza shuma u shumela dzinwe dzi ya toda zwiliwa zwo dalaho nga protein uri zwi kone u vha na dzi gland dzi dovha dza toda na dzine dza vha khulwane uri dzi lise dzine dza kha di vha thukhu na ya tsadzi khulwane. Dzine dza vha khulwane dzi la mutoli.
Pollen ya mutoli iya vha hone kha thengiso I tshi khou rengiswa uri I liwe nga vhathu, nahone iya hwaliwa nga vhafuwi vha notshi ubva kha notshi dzine dza vha dzi tshi khou shuma henefho, vha tshi khou shumisa zwithu zwa u kona u fasha. U shumiswa ha pollen zwi ya mangadza nahone ndi zwavhukuma, vha United State’s Food na Drug Administration 'FDA' vhothe fhedzi vho do lwisana na zwa u todiwa ha zwa mupo, tshiko tshihulwane tsha protein, tshivhulai tshihulwane tsha zwitshili na u fhedza u ila ha zwiliwa.
Ho vha na dzi khanedzano kha hezwi zwa uri pollen ya notshi I liwe nga vhathu, havha ho katelwa uri hezwi zwi do fhungudza uvha hone ha protein kha notshi, u tshi nga engedza, ndi ngazwo huna zwithu zwinzhi zwine zwa sa dure zwine zwa liwa kha vhathu.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe