Mutsho u tutuwedziwa nga zwithu zwine zwa vha uri zwo fhambana u fana na nntha ha lwanzhe, tshikhala tshine tsha vha tshi tshi khou bva kha lwanzhe na dzi latitude-kudzulele vhubvaduvha-vhukovhela ha planet ya axis.
Altitude na Temperature
Altitude, ndi nntha ha lwanzhe, ndi tshone tshithu tshihulwane tshine tsha amba mutsho wa shango Afrika Tshipembe, nntha ha zwinwe zwine zwa kona u tutuwedza mutsho u fana na latitude. Sa tsumbo, arali munwe muthu a ola mutalo muthihi, ubva tshipembe uya devhula kha latitude nnthihi ya ubva Durban uya nntha ha dzi thavha dza Drakensberg, mufhiso wo linganeaho wa muyani uya gonya musi u tshi khou yela hune havha uri huna madi uya dzi thavhani. Phambano ya mutsho wo linganelaho, zwi tshi khou bva kha u huliswa hu vha hu 11ºC.U tshi nga engedza, mutsho une wa vha u fhasisa Afrika Tshipembe uvha u songo tutuwedziwa nga latitude, fhedzi uvha wo tutuwedziwa nga altitude sa mutsho une wa vha wo dzika tsini na dzi thavha khulwane kha shango, Drakensberg, Maluti, Winterberg, Sneeuberg, Nuweveld, na dzi thavha khulwane dza Eastern Cape na Karoo, illustrate.
Hune ha vha fhasi Lowveld kha vundu la Mpumalanga na Limpopo Province, na Limpopo River Valley, ndi hone hune havha fhethu huhulwane hune ha tavhiwa muroho Afrika tshipembe. Hafha kha hovhu vhupo nga maanda vhuria hune mutsho wa kha vhupo vhunwe uvha u sa khou tenda uri hu vhe na u tavhiwa ha miroho. Hafha fhethu hune havha fhasi kha zwipida zwa vhubvaduvha zwa Limpopo hu dovha havha hone fhethu huhulwanesa hune ha tavhiwa na mitshelo na dzi nduhu. Ho vhu vhupo nga maanda hune ha vha uri hu fhasi, ndi hone fhethu hune ha vha fhasi Afrika tshipembe ha dovha hafhu ha divhea sa fhethu hune ha fhisa vhukuma.
Tshithu tsha ndeme vhukuma hafha ndi uri mufhiso une wa vha uri wo linganela vhuria sa tsumbo nga Flwana kha zwipida zwa vhubvaduvha ha Limpopo nga maanda hune ha vha uri ho tsa vhukuma, hu ya swika kha mutsho wa 6ºC une wa vha nntha kha vundu la Northern Cape na Northwest Province areas – fhethu hunwe huvhili hune ha fhisa kha mavundu a Afrika Tshipembe.
Tshine tsha vhesa tsha ndeme ndi tsha uri, mutsho une wa vha uri wo linganela hafha vhuria uya vha u tshi swika kha 10ºC hune hu vha hu tshi khou dudela u fhira Northern Cape na Northwest Provinces.
Mutsho na Lwanzhe
Madi ana mufhiso munzhi u fhira matombo na dzi mineral. Hezwi zwi vha zwi tshi khou amba uri madi adzhia tshifhinga tshilapfu uri afhise akone u rothodza shango. Zwino lwanzhe luna mushumo munzhi kha u disa muya kha vhupo ho dalaho madi. Tshilimo sa tsumbo, nga Phando, mufhiso wa duvha tsini na madi uvha u fhasi nga ngomu shangoni, nga nnda ha fhethu hune ha vha uri hu nntha.Musi hu vhuria a tsumbo nga Fulwana mufhiso wa duvha fhethu hune ha vha tsini na madi u vha u nntha u fhirisa havho vhane vha vha vha shangoni, nga nnda ha fhasi hune ha vha kha vundu la Limpopo na vhupo hune ha vha vhukati ha Pretoria.
Fhedzi fhethu hune ha vha uri ho dzika tsini na madi dubo lwa devhula, hune hu ya tavhiwa vhunzhi ha matamatisi na zwinwe zwimela zwi tshi khou sheledziwa hu ya fhisa musi hu vhuria u fhira vhukati shangoni, nga nnda ha hafho ho ambiwaho nntha. Dubo lwa devhula hu vha hu tshi khou tutuwedziwa nga Benguela Current, ine ya vha itshi khou tshimbila yo sedza vhubvaduvha tsini na madi i tshi khou bva hune ha vha ho dzika kule vhukovhela.
Mutsho, nga maanda tsini na Kwazulu-Natal u vha u tshi khou tutuwedziwa nga Mozambique Current, ine ya vha i tshi khou humbula Agulhas Current, ine ya elela yo sedza vhukovhela ubva kha equator, zwa ita uri tsini na madi hu vhe na mutsho wo linganeaho tsini na tshipembe hune hu ya kona u tavhiwa zwimela zwine zwa vha uri zwo tou tiwa.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe