Ndila dza u Mala
Uya nga ha sialala mufumakadzi wa u thoma wa munna uvha o tou ambiselwa; arali atshi nga kona u swikelela u mala vhafumakadzi nga vhavhili havha vhanwe uya kona u tou di ambisela. Kha zwigwada zwine vha vha uri vha na zwithu zwavho, mufumakadzi ane avha uri una vhushaka na munna ndi ene ane ovha a tshi todiwa.
We avha tshi funiwa ho vha hu nwana wa khaladzi a mme wa musidzana, nwana wa khaladzi a khotsi wa musidzana. Zwine zwa vha zwi tshi khou amba uri lupfumo holwo lu do dzula kha muta honoyo lu tshi khou ḽiwa nga khotsiawe na vharathu vhavho kana vhakomana. Mbingano kanzhi yo vha i tshi dzudzanyiwa nga vhathu vhahulwane.
Na zwa u ta nwana atshi kha di vha mutuku zwo vha zwo dala, fhedzi a zwi tsheho. Zwa u ta nwa atshi kha di vha mutuku vha ha munna vho vha vha tshi tuwisa lupfumo lwavho vha lu isa ha wa mufumakadzi.
Mbingano yo vha i tshi dzhiwa sa mbingano fhedzi ho no bviswa tshelede ya mamalo. Hezwi zwi vha zwi tshi khou amba uri hu khou fhirisela mbebo ya wa mufumakadzi (hu si khou rengiwa mufumakadzi). Ndi hafho hune musi hu tshi bebiwa vhana vha do kona uvha mirado ya midi.
Arali mufumakdzi a balelwa u beba vho vha vha tshi dzhia murathu wawe a da a mubebela kana wa lushakani kana vha ya u dzhiulula tshelede ya mamalo. Tshelede ya mamalo kanzhi ho vha hu tshi vha hu kholomo fhedzi vhunzhi ha Ma Tswana (nga maanda vha Ngwaketse na Kwena) vho vha vha tshi panga na nngu. Namusi musi hu tshi bviswa tshelede ya mamalo hu ya bviswa tshelede yo vhalelwa nga dzi kholomo.
Mbalo ya zwifuwo yo vha isa ambiwi ngayo yo vha i tshi tiwa nga vha muta wa wa munna; vha ha musadzi vho vha vha sa tou vha na mafhungo manzhi nga nnda ha u hana arali vha tshi khou vhona uri vha ha munna vha khou bvisa zwithu zwine zwa vha uri ndi zwituku ngeno vha na zwinzhi.
Tshekele yo vha isa bviswi nga zwiṱuku nga zwiṱuku i badelwa khathihi musi musadzi atshi khou tuwa. Zwifuwo zwo vha zwi tshi ya ngauri vha ha munna ndi vhangana ngauri vho vha vha tshi kona u humbela u thusiwa nga vharathu vhavho na vhakomana. Hu ya lavhelelelwa beast nnthihi ubva kha malume wa wa munna, sa vhunga huna kholomo dze adzi wana kha khaladzi awe (mme a wa munna ) dzo shumisa musi ene atshi ya u mala.
Kholomo dzo vha dzi tshi iswa ha wa musadzi, hune dza dzua hone lwa tshifhinga. Nga murahu ha musi dzo no anda khotsi vha ya dzi khethekanya vha tshi dzimisa na kha mashaka a wa mufumakadzi a tsini na mashaka awe atsini vhothe vhe vha do humbelwa uri vha thuse kha u bviswa ha tshelede ya khaladzi ya mamalo. Malume wa wa musadzi na mukomana vha ya kona u vhila kholomo dzo daho dza mamalo.
Mbingano ya Vhathu Vhanzhi
Musi munna o mala vhafumakadzi vho vhalaho mufumakadzi munwe na munwe u fanela uvha na mudi wawe-nndu, tsimu kholomo na zwithu zwa u shumisa nga ene na nga vhana vhawe.
Naho zwo ralo mufumakadzi ane avha oya u vala tshiimo tsha mufumakdzi o tuwaho a songo beba, kana uya u bebela asa bebi, uya nduni ya mufumakadzi ane a khou vala tshikhala tshawe. Arali ho lovha mufumakdzi ane o vha ono hula zwithu zwawe zwi dzhiwa nga vhana vhawe. Vhafumakadzi vhane vha vha kha mbingano vha vhanzhi vho vha vha tshi vhewa nga ndila ya vhuimo havho (u sa makiwa) zwine zwavha zwi tshi khou sia ho vulea nga maanda arali wa munna o lovha.
Mufumakadzi we a nangiwa atshe mutuku ndi ene mufumakadzi muhulwane, nwana wawe muhulwane ndi ene mulaifa ane atea u lavhelesana na lupfumo lwa khotsiawe. Fhedzi hu ya di vha na dzi khakhathi arali ho lovha muthu ane avha uri una lupfumo lunzhi ngauri mufumakadzi wa u thoma na vhana vhawe vha di vhudza uri ndi vhone vhane vha khou tea u wana lupfumo lwothe.
Musi muvhuso wa tshitalula wo fha mahosi maanda a u tshea mafhungo vhathu vhanzhi vho vha vha tshi hahedziwa kha mafhungo haya namusi anga ya khothe vhana vhanzhi vho vha vha tshi khou toda maanda a u dzula kha tshidulo tsha khotsiavho, ha vhidziwa na vhathu vhanzhi vhane vha vha na vhutanzi ha uri ndi vhana vha u thoma vhane vha tea u wana lupfumo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe