Tshepišo ya Lenyalo
Ka tlwaelo mosadi wa monna wa mathomo o a kgethelwa; Ge e le gore o ka kgona go hlokomela go feta mosadi o tee, o be a dumelwa go ikgethila basadi ba bangwe. Magareng ga dihlopha tša tshwanelo le dithoto, go be go nyakwa basadi bao ba amanago le monna. Go be go ratwa barwedi ba buti wa mmagwe, morwedi wa sesi wa tatagwe, le morwedi wa buti wa tatagwe. Lenyalo le be le ra gore lehumo la mosadi tla dula ka gae le abelana gare ga tatagwe le buti wac tatagwe.
Ka tlwaelo manyalo a be a rulaganywa ke dihlopha tša lapa, go ile. Kgopelo ya lenyalo ya bana e be e tlwaelegile, eupša ga e sa le gona. Karolo ye bohlokwa ya kgopelo ya lenyalo e be e le go fetišetša lehumo (bogadi) go tšwa go lapa la monna go ya go la mosadi. Lenyalo le e be e šoma fela ge bogadi bo lefelwe. Se se be se laetša phetišetšo ya monono wa mosadi wa (e sego theko ya mosadi a) go ba lapa la monna wa gagwe.
Ke gona fela ge bana ba gagwe ba ka ba karolo ya lapa la gagwe. Ge e le gore mosadi o palelwa ke go tšweletša bana, sehlopha sa gagwe ba be ba tšeya yo monngwe ya bosesi bja gagwe goba ba romela sese wo mongwe, goba ba be ba bušetša bogadi. Boogadi bo be bo na le dikgomo, le ge e le gore Batswana ba bangwe (Ngwaketse le kwena) ba be ba šomiša gape le dinku.
Lehono, ge lehumo la ga mosadi le fetišitšwe, tefelo ya tšhelete le dikgomo e dumelwa ke dihlopha. Palo ya diruiwa e be e sa ahlolwe, Lapa la monna le be le tšea sepheth, lapa la mosadi ba be ba sa dumelelwe go belola selo ka taba ye, ba be ba dumelwetšwe go ganetše fela ge e legore ga monna ba ka kgona go lefa go feta. Tefelo ka tlwaelo e be e lefwa ga tee ge mosadi a ya go dula le monna wa gagwe.
Diruiwa di be di kopantšwa ke tate wa monnna yo a bego a kgopela bana ba gabo go thuša. O be a nyaka seruiwa se se tee go tšwa go malome wa monna, ka ge dikgomo tšeo amogetšwego tša sesi wa gagwe di dirišitšwe go hwetša mosadi wa gagwe. Dikgomo di be di romelwa go lapa la tatagwe, fao di be di swarwa ke tatagwe nako nnyana. Ka morago ga ge di hlola tše dingwe, tate wa mosadi o be a di phatlalatša magareng lapa la monna le lapa la mosadi, bao ka moka ba tla be ba kgopetšwe go ba le seabe go bogadi bja buti wa mosadi. Molome wa mosadi le buti o mogolo ba be ba kgopela dikgomo tše di amogetwšego bjalo ka bogadi bja gagwe.
Go ba le Mosadi wa go feta yo mo tee
Ge monna a be a na lemosadi wa go feta o tee, mosadi yo mongwe le yo mongwe o be a na le tokelo ya lapa lla gagwe, dintlo, mašemo, dikgomo, le dibjana tšeo di šomišwago ke yena le bana ba gagwe. Le ge go le bjalo, mosadi yo a romelwago go ya go ba legatong la mosadi yo a hlokofetšego a se na bana, goba yo a romelwago go yo belegela mosadi yo mongwe bana, o be a dula ka lapeng la mosadi yoo.
Ka lehu la mosadi yo mogolo, lapa la gagwe le methopo di be di tšea ke bana ba gagwe, ke bana ba gagwe, basadi ka moka ba monna ba be ba beakanywa go ya ka taelo ya ka kgopelo ya lenyalo (e sego lenyalo), taba ye e ile ya bula ngangišano, kudukudu ka morago ga lehu la monna. Mosadi yo a ilego a kgopelwa pele e be e le yena wa maemo a godimo, gomme morwa wa gagwe o be a le mojabohwa mojalefa wa dithoto tša tatagwe.
Le ge go le bjalo, go be go le ntwa ye maemo ka morago ga lehu la monna magareng ga barwa ba gagwe le basadi ba lelwa tokelo motheo wa mojabohwa. Ge mmušo wa kgethologanyo o ile wa fa dikgoši maatla, ba bangwe ba di anthropologists ba be ba ikhwetša ka gare ga dithulano, le kgorong ya tsheko, ka ge banna ba be ba lwela ditokelo tša go tšwetšapele bokgoši bja botate ba bona e be ba bitša anthropologists go tiišetša dikgopelo tša bona go ba barwa ba mathomo ba basadi ba bagolo.
Translated by Lebogang Sewela