Marula Tree
Mufula

© Geoff Nichols

Dzina

Mufula

Tshivhumbeo

Ndi muri mulapfu une ra u kala u swikisa 18m. u anḓwa nga fhethu hu re na muṱavha kana mavu matete. U pupumisa maluvha u bva nga Khubvumedzi u swika nga Ḽara. Wa aṋwa mitshelo ubva nga Phando u swika nga Ṱhafamuhwe. Ndi muri u no ḽeswa nga tshugulu, nḓou, ṱhoho, ṱhuḓwa na dziǹwe phukha dzi no ḽa maṱari a mufula.

Maluvha na Mitshelo

Ndi mutshelo ure na maḓi a u ḓifhelela, unga u puta nga tshanḓa ngauri ndi muṱuku u lingana na beregisi ḽituku. Wa ḽa mufula utshi kha ḓi to bva u kiwa murini uvha wa hama fushi dzoṱhe dza vithamini C. hoyu mutshelo wa bikiwa u ita mukumbi, na jamu na nyamunaithi.

Mushumo wa Muri

Makwati a mufula a ya vhilisiwa u ita nyamunaithi kana gofhi. Khuni dza hone ndi thethe, vhungomu hadzo vhuya ita na thambo ya u vhofha. Ngangomu ha thambo ya mufula hu na nḓuhu yo ḓalaho fushi dza phrotheini. Mapfura a wanalaho kha mufula aya ḓoliwa. maṱari a mufula aya ḽiwa u dzimula tshiungulela. Makwati awo a ya bikiwa, muthu a aravhela u itela u ḓi kunakisa kana a ṱanganyiswa na maḓi a u rothola u fhodza u shuluwa na vhulwadze ha Dali.

Ngudo

VhaVenda vha tenda khauri makwati a mufula aya ḓisa mbebo ine vha I shaya muṱani. Kharali hu khou ṱoḓea ǹwana wa mutukana hu shumiswa mufula wa nduna kharali hu tshi khou ṱoḓea wa musidzana hu shumiswa wa tsadzi, kharali ǹwana a bebiwa e musidzana ngeno ho vha hutshi khou ṱoḓea wa mutukana ho shumiswa muri wa nduna, vha tenda uri uyo ǹwana u bebiwa e na maanḓa asa ṱalukanyeiho ngauri u vha o kunda mimuya.

I wanala fhii?

U wanalesa Ethiopia, KwaZulu Natal, Mpumalanga, na Limpopo. U funesa badi u mela vhugala phukha ha Kruger National Park na fhethu vhupo hu re na miri minzhi sa Muvhuyu, Muunga na miMopani.