Maḓi a Notshi

©Wildflower Meadows
Water sources for bees need enough surface areas to prevent bees from drowing.
Ṋotshi dza mutoli dzi ṱoḓa maḓi dzi tshi khou itela zwithu zwivhili. Tsha u thoma u fhungudza ṱapila kha mutoli, uri u kone u engedzwa kha zwiḽiwa. Tsha vhuvhili i ṱoḓa maḓi u fhungudza hive yadzo. Dzi ita hezwi nga u ima nnṱha ha maḓi hune mufhiso wa vha u nnṱha ha 35°C. Uvha hone ha maḓi zwiita uri muya wa u fhisa u rothole, zwa thusa na kha uri makumba athothonyiwe nga ngomu nḓuni ya hone. Ṋotshi dzi ya ṱoḓa maḓi na musi dzi lwendoni dzi tshi khou ya fhethu hune ha vha uri ndi kule.

Maḓi kha Ṋotshi

Ṋotshi adzi vhei maḓi hune dza dzula hone fhedzi dzi ya kona u bva dza ya u hwala maḓi. Arali hu sina maḓi a mupo tsini na vhudzulo hadzo u fanela u tou avhea henefho. Uvha na maḓi o kunaho nga tsini zwi thusa na kha uri maanḓa ane dza vha nao dzi tshi ya u ṱoḓa maḓi dzi sa a fhedze.
Ṋotshi dzi ya kona u wana maḓi na kha mavu ane avha uri o thaba, kana kha zwiambaro zwine zwa vha zwo aneiwa u fhira fhethu hune ha tou vha na maḓi musi wo sedza. U nga vhea khonthina ya maḓi zwine zwa swika 75 cm² (zwine zwa vha 500g ya tshikhothina tsha rama) nga mmbi inwe na inwe aya lingana. Fhethu hune dza vha dzi tshi khou ima hone hu fanela uvha ha vhuḓi sa tsumbo thirei yo ḓalaho nga marbles.
U fanela uvha wo vhea tshithu tshine tsha nga thusa kha uri dzi sa ṋuvhele. Unga vhea maḓi na nga tshithu tsho no nga tsha khuhu fhedzi wo vhea na matombo.l na zwithu zwine zwa vha uri zwi ya kona u dzhena, fhedzi maḓi ane avha o khou vhewa na one aya thusa vhukuma. Maḓi a hone afanela uvha a ṋotshi fhedzi hu sini na zwinwe zwifuwo.

Tshiko tsha Khwine tsha Maḓi a Ṋotshi

©Bogdan Giuşcă
Bees prefer a water source with some salt such as swimming pools.
Arali ṋotshi dzo vha dzi tshi nga kona u ḓi vhidzela maḓi adzo, dzi nga ṋanga maḓi ane a vha uri ana muṋo. Sa tsumbo dzi ya funa murundo kana maḓi a bambeloni u fhira a re ishani. Dzi ngudo dza zwino dzi sumbedza uri ṋotshi dzi funa maḓi ane vha uri ana 0.15– 0.3% muṋo (NaCl). Hafha ndi 1 teaspoonya muṋo une wa vha uri awo ngo fhungudzea nga 3.5 liters ya maḓi. Dzi funa na maḓi ane avha uri aya dudela u fhira 18°C.
Musi u tshi khou ṋanga maḓi ane avha ri ndi avhuḓi kha ṋotshi, u fanela u humbula sa ṋotshi. Maṱo a ṋotshi oṱhe vhuṱanu hao aya kona u vhona u shanduka ha luvhilo na tshikalo tsha tshedza. Fhedzi dzi gidima nga luvhilo dzi sa vhoni tshikhala tsha u nga wana maḓi.
Dzi ṱhoḓuluso dza ṋotshi dzi sumbedza uri ṋotshi dzi pfa maḓi nga munukho. Maḓi atshi khou nukha sa shango, zwimela zwa shango, zwimela zwo faho na maḓi ane vha uri ndi o bambela khao ndi zwone zwine zwa dzi kunga u fhira, maḓi avhuḓi. Maḓi haya aya vha na u ṱangana ha dzi pfushi zwine zwa nga ḓisa mutakalo kha dzo.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe