Dzina
Kudu [Tragelaphus strepsiceros]Tshivhumbeo
I vhonala ina phambano ya mbeu khulwane nga maanḓa, ya tshinna ine ya vha na maṋanga, malapfu ano lemela, o songanaho ine vhulapfu ha hone ndi 1,8m. Maṋanga a hula ina minwaha ya rathi. Ya tshinna yo hula u fhirisa ya tshisadzi. Ya tshinna I nga lemela henefha kha 300kg vhulapfu ha hone ha kha mahaḓa vhu 1,4m ya tshisadzi ya lemela 210kg vhulapfu hayo ha vha 1,25m.Muvhala wa hone ndi buraweni ya tawny uya kha gireyi-buraweni, ya vha na ḽivhala ḽo tsaho ḽo itaho ṱitshena kha dzi thumbu, dzi ya fhambana nga tshivhumbeo, tshileme na kuitele. Huna dzinwe dza tshivhumbeo tsha v-kha tshifhaṱuwo na mavhala matshena kha tshiṱefu. Ha vha na mutalo une wa vha na mavhudzi u bva hafha kha murahu ha ṱhoho yayo uya kha mutshila na nga fhasi ha mukulo u swika kha thumbu.
Kuḽele
Sa tshipuka tshine tsha kona u ḓi palela tshila zwithu zwo fhambananaho ubva kha miri,maṱari a miri mipfufhi, na mitshelo ine ya ḓifha, dzi pods,forbs na dzi reepers arali dzi hone. Na zwikhopha zwenezwi arali zwi hone iya ḽa.Kubebele
Kha ḽa Afrika Tshipembe kubebele kwa hone ndi henefha u thoma kha nwedzi wa lambamai uya kha shundunthule. Ṅwana muthihi a kona u bebiwa henefha nga nwedzi wa phando uya kha luhuhi yo ḓi hwala lwa minwedzi ya ṱahe. Arali hu si khalanwaha yone a dzi bebi. Vhege dza u thoma nṋa uya kha dza rathi iya dzumba ṅwana dza daleliwa nga vho mme adzo u itela u dzi ṱhogomela. Ya tsadzi na vhana vhayo i na lugwada lwa u swika henefha kha fumi.Kuitele
Madanga ono vhira 20 aya ḓi khetha a bva zwigwada zwiṱuku, vhana vhaṱuku vha dzula hune ha vha na vho mme, fhedzi hedzi ṱhukhu dza tshinna dza vhuya dza hula khamusi dzina minwaha mivhili. dza tshinna dzi ya kha dza tsadzi nga zwifhinga zwa u dzekana fhedzi dzi ya funa hunwe fhethu arali hu si zwifhinga zwa udzekana. Ahuna zwa u langa fhethu hune dza dzula hone. fhedzi uya kona u vhona tshileme.Nḓowelo
I funa maḓaka o tsitsikanaho, zwikwara, fhethu hune ha vha na mipfa kruger national park, na dezi game farms Mpumalanga, mopane na miombo matandani. Fhethu ho no nga northern na northern western provinces na manwe mashango.Hune Dza Wanala Hone
Dzo isesiwa Afrika Tshipembe fhethu huno nga common game animal ya game reserves, private game farms. Dza ya wanala na kha manwe mabulasi.Tshitatistiki
Dzina ḽa tshiLatini: Tragelaphus strepssicerosTshileme (tshisadzi): 200kg
Tshileme (tshinna): 250kg
Tshifhinga tsha u ḓi hwala: 7,5 minwedzi
Vhana: Muthihi
Tshileme tshi tshi fhedza u bebiwa: 16 kg
Dzudzanyo: Artiodacyta
Muṱa: Bovidae
Maṋanga: 125cm