Nga dzi 16 Nyendavhusiku 1996, lwa u tou thoma Afrika tshipembe vho pembelela ḓuvha ḽa u pfumedzana he vhoṱhe na vha afrikaner na vha u ri vhofholola kha thambulo vho ḓo ḓivhiwa nga ḓuvha ḽa tshipiḓa tsha democracy na tshi tshavha tshine tsha eḓana. Ḓuvha ḽa dzi 16 Nyendavhusiku ḽo khethea nga mulandu wa zwithu zwivhili zwine zwo itea Afrika tshipembe kale.
Nga 1838 vha Voortrekkers vho vha vha tshi khou ḓiluguisela ulwa na vhathu vha mazulu nndwani blood river. Nga dzi 16 Nyendavhusiku vha ita mulanga phanḓa ha mudzimu, uri arali vha nga kunda mazulu, vha ḓo fhaṱa kereke, hune na vhana vhavho na vhaḓulu vha ḓo dzhiela nnṱha heḽi ḓuvha ḽa vha ḓuvha ḽa u livhuwa mudzimu. Nga tshifhinga tsha minwaha ya muvhuso wa tshiṱalula, 16 Nyendavhusiku ḽa mbo ḓi vha ḓuvha ḽa holodei, ḽa pfi ndi ḓuvha ḽa muano. Dzi 16 dza Nyendavhusiku ḽo ḓo vha hafhu ḽa vha ḓuvha ḽe Umkhonto we Sizwe ( MK) ya thomiwa nga 1961.
U swika na ṋamusi he ANC vha sika uri vha kone u lwisana na nndwa na u sa fariwa zwavhuḓi ha vhathu nga muvhuso wa tshiṱalula, fhedzi nga murahu ha zwa Sharpeville Massacre nga dzi 21 Ṱhafamuhwe 1960, he vhathu vhe vha vha vha tshi khou matsha nga mulalo vha thuntshiwa, zwa vho bala uri u matsha lwa mulalo fhedzi zwi nga si kone u shandukisa muvhuso wa tshiṱalula. Ndi hafho hu tshi kona u sikiwa MK lufhafha lwa tshisole lwa ANC.
Mushumo muhulwane wa MK ho vha hu u ita zwiito zwa u kona u thivhela zwine zwa nga kona u ḓisa u lwisana na muvhuso wa tshiṱalula. Fhedzi ha vha na zwithu zwinzhi zwe zwa ḓo ḓisa na uri vhahulwane vha MK vha vhe vha tshi khou fariwa nga 1963 zwa vhaisa muhumbulo muhulwane wayo. Naho zwo ralo, ubva khazwo 16 Nyendavhusiku ḽo mbo ḓi vha ḓuvha ḽa u kona u humbula MK.
