Ndila isa duri ya u shumisa pfulo ndi u tou ri zwifuwo zwile i tshi kha di vha yo tavhiwa. Tshifhinga tsha vhudi na tshone ndi musi hu tshi khou vha na pfulo yo lugela u liwa hu saathu da zwine zwa tshinyadza pfulo. Zwinwe zwine zwa nga shuma unga kona u kana pfulo wa i vhea i tshi kha ndila ya furu kana silage.
Zwino zwothe, tshifhinga tsha u kana u bveledziwa ha pfulo na u tanganisa zwimela zwa pfulo ndi zwithu zwa ndeme musi u tshi khou tumbula tshene.
Zwithu Zwine zwa Tutuwedza u Tavhiwa ha Pfulo
U vha hone ha mvula na u dzhena ha muya
Pfulo inga tavhiwa tshilimo kana vhuria na? ndi tshikalo tshingafhani tsha mvula nga khalanwaha? Arali dzi mvula dzi thukhu, ni do kona u sheledza naa? Arali zwi tshi do bala ni fanela u ta tshimela tshine tsha do kona u mela fhethu hune ha vha uri ho oma.
Mutsho
Mahatsi apfulo ataluswa nga zwigwada zwivhili ho sedziwa khalanwaha ine ado kona u hula ngao - u fanela u nanga mahatsi a musi ho fhola kana hu tshi khou dudela. Dzi legume dzi hula zwavhudi Lutabvula. Zwivha zwavhudi udivha uri mutsho wa vhupo musi u fhasisa na musi u nntha uvha u tshi khou tou itisa hani.
Vhupo
Hune ha khou tea u tavhela hone ho adza kana ho Iala na lune hu nga vha na mufhalala wa mavu nga mulandu wa u dalesa ha madi na muya? Ho sedza dubo lwa vhubvaduvha (duvhani) kana vhukovhela (ho fholaho).
Lushaka lwa mavu
Hune wa khou tea u tavha hone huna mavu ane avha na mutavha kana o thabaho kana a vumba? Mavu a hone o tsa kana o vulea? Aya kona u thaba zwavhudi? kana madi na pfushi zwi ya kona ubva zwo leluwa.
Sa tsumbo, mahatsi a Napier (Penisetum purpureum) na bana grass (P. purpureum x P. americanum) zwi hula zwavhudi fhethu hune ha vha na madi manzhi musi wo sedza dzi legume serradella dzine dzi ya balelwa kha mavu ane avha uri akhou tambula.
U sheledza
Pfulo i do tavhiwa nga zwifhinga zwine ha vha na dzi mvula? Huna madi ane avha hone uri hu kone u sheledziwa? Arali zwo ralo, hu do shumiswa lushaka lufhio lwa u sheledza? Ni na zwishumiswa zwa u sheledza?
Fhethu hune ha tou divhea uri pfulo ya hone yo oma Afrika Tshipembe ndi weeping love grass kana ‘oulandsgras’ nga tshivhuru (Eragrostis curvula), na Smuts finger grass na foxtail buffalo grass kana ‘bloubuffelsgras’ nga tshivhuru.
Kha khalanwaha ifhio?
Pfulo i do todea kha nwedzi ufhio? Tshilimo/vhuria/tshifhefhe/na lutabvula kana u tanganelana ha dzi khalanwaha? I do liwa kana I do tou kaniwa ya vhewa?
U nyora zwi ya todea naa?
Ndi zwavhdi u tola mavu musi usaaathu tavha uri u kone u vhona uri ndi dzifhio pfushi dzine dza vha uri dzi khou todea. U sheliwa zwone ha manyoro zwi ya engedza u hula ha pfulo na vhundeme na u khwinisa uri pfulo i kone udi wana nga murahu ha musi yo no liwa na u kondelela gomelelo. Mushumo muvhuya wa u nyora u vhoniwa nga murahu ha musi no no nyora kha mavu avhudi, hu si kha mavu ane avha uri asi avhudi, zwine zwi ya lugiselwa uri hu kone uvha na dzi pfushi. Zwinwe zwimela zwa pfulo zwi ya toda manyoro o khetheaho u fana na lucerne, ine ya toda tshikalo tsha
phosphorus.
U fhela u shumiswa ha pfulo?
Zwifuwo zwi do bva zwa ya u fula? I do shumiswa u liwa nga zwifuwo kana u ita furu kana silage? Silage ndi pfulo ine ya vha i tshi kha di vha thethe, ine ya vha yo farana ya litshiwa ya mela.
Kha zwifuwo zwifhio?
Pfulo i do shumiswa kha zwifuwo zwine zwa nga kholomo, nngu, mmbudzi, kana u tanganelana ha kholomo/nngu/mbudzi, donngi, alpacas, muvhuda kana khuhu dzinedza vha dzi tshi khou di tshimbilela?
Minwaha na u hula ha zwimela? Sa tsumbo, inga shumiswa kha zwifuwo zwa mafhi fhedzi, kana zwifuwo zwine zwa kha di vha zwituku kana u thogomela zwifuwo zwihulwane?
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe