Chacma Baboon
Chacma mfenhe
Vito
Chacma mfenhe (Papio ursinus)
Xivumbeko
Chacma i mfenhe, I xiharhi le xikulu xo fanisiwa ni mbyana, xa hlayisiwa le swikulu. Xiharhi xa wanuna xi kule kufika 1.5 m enhlokweni ku fika ncileni xi tlhela xi tika wa ti 33 kg, xiharhi xa xisati xi tika 1.1 m, xona xi tikela 15 kg.
Swakudya
Swidya mihandzu, hansi ka swiyimo swa ntumbuluko swi dya mihandzu ya nhova, mbewu, vusokoti, swipamu, swi tlhela swi dya swiharhi ni swinyenyani minkarhi yin’wani. Mfenhe a yi tolovelekangi ku dya swifaki ni mihandzu yava mapurasi.
Ntshikelelo
Timfenhe ti tshama ti veleka lembe hinkwaru. Ti tika mirhini 140 wa masiku,ivi ti veleka mfenhe yin’we loko ti tshuxeka. Chacma mfenhe ti hlotiwa hi tiyingwe ni xinkakaka.
Mahanyelo
Timfenhe tina nkanu. Ti hlasela swiharhi leswi swi ti chuhisaka. Ntlawa wo tiyela wu endla khume-ntlhanu kumbe gidi, laha swi tshamaka ku tumbulukile.
Ti kumeka kwini?
Timfenhe ti kumeka nhoveni, ni le sub alphine meadows kusuhi na Drakensberg. Chacma mfenhe yi siveriwe ku suka e N’walungu hi maxaka wa yona, mfenhe ya yellow. Ta kumeka Southern Africa misaveni hinkwayo.
Tinotsi ta nhova
Hambi leswi ti hlotiwaka hi Leopards, timfenhe ta lwa hi xitona ka valala va tona ti tlhela ti dhuma ku hlula ti leopards. ECape Peninsula, timfenhe ti lwa ni vanhu ti onha tiyindlu ni ti storerooms, xiyimo lexi xi tise ku lumbetana ni mphikizano- kuri hava k ya mahlweni xikarhi.
