Umdlalo wemashumi layimfica wekukhumbula Mandela

© Eric Miller

World XI Vs Africa XI

Ngemnyaka wa2007, umdlalo lowawudlalelwa kujabulela lisuku lekutalwa la Mandela njengoba bekahlanganisa emashumi lasiphohlongo nemfica yeminyaka, bantfu labatinkhulungwane letimashumi lamatsatfu nesihlani bebakhona enkhundleni yase Newlands Rugby Stadium. Kutobukela lomdlalo welibhola, lapho bekudlala khona tihlabani taseAfrica ticudzelana khona netihlabane tasephesheya kwetilwandle.

Lomdlalo wabitwa ngekutsi yi ’90 Minutes for Mandela’ ku FIFA bekungumdlalo wekukweleka imali, futsi bekungumdlalo wekulwisana nekucwasana ngekwembala wesikhumba. FIFA yangenisa indlela yekulisana nekucwasana ngemnyaka wa2006 uzama kunciphisa kwekucwaswa kwabadlali balandzeli belibhola, kakhulu phesheya kwetilwandle, futsi nemacembu aseNingizimu Afrika nawo ayahambisana nalena ndlela.

Ngelisuku lelandvulela lomdlalo Mandela waphiwa lijezi lelitosebentiswa kulona mdlalo lelineligama lakhe ngemuva kanye nenombolo ngemuva lengemashumi layisiphohlongo nemfica. Yaba nenombolo yakhe yasejele ngembili -46664- leyabonisa indlela yakhe yekulwisana neligciwane leHIV/AIDS.

Yitsi cha Ekucwasaneni

Mandela watsi kuyintfokoto kuhloniphwa yiFIFA kepha wabonisa kutitfoba nakaveta kutsi akusiye yedwva lowalela inkhululeko. Lamacembu abonisa kutsi ayahambisana nale ‘Say No to Racism’ njengoba licembu laseAfrika beligcoke lijezi lelimhlophe kanti bebadlala nabo bebagcoke lijezi lelimnyama.

Lomdlalo wahlonipha iligi yase Robben Island yetiboshwa, Mandela bekabukela imidlalo yabo eselini lakhe ngoba baphatsi belijele bebangamuvumeli ahlangane nebadlali. Ngekuhamba kwesikhatsi bakha libondza kuze angatokhona kubukela.

Akusiwo nje Umdlalo

Ngalelilanga lalomdlalo, lisekela lamengameli weFIFA Jack Warner wahlonipha lelicembu ngetimendlela tekuba mamemba weFIFA. Nakabonga FIFA kumlayeto locophiwe lowavekwa kumabona kudze, watsi ‘ngetikhatsi letindzima nasiseboshiwe, association yaletsa ndzawonye bantfu kulemdlalo webhola.

Ngalena ndlela kwasita kutsi bantfu babambane futsi bavane. Wacubeka watsi, lena akusiyo umdlalo nje; ukhombisa bukhulu bebhola kuhlanganisa bantfu kutotonkhe tincenye temhlaba, noma ngabe bakhuluma luphi lulwimi noma muphi umbala wesikhumba.

Tikhulu Telibhola Betikhona

Sikhondla khondla sebhola saseBrazil Pele lesesineminyaka lengamashumi lasitfupha nesitfupha budzala ngiso lesacala lomdlalo, emuva kweminyaka langemashumi lamatsatfu ayekela ibhola. Wakhuluma watsi uyaticenya ngekuba yincenye yalodlalo ngoba ufundze lukhulu kuMandela. Kufanele sicubeke silwe nekucwasana nekubukelana phansi.

George Weah waseLiberia lowake wahamba embili njengemdlali lobahlula bonkhe emhlabeni, lowatiwa futsi njengemuntfu lowahluleka ekubeni ngumengameli waseLiberia. Watsi ‘ngingumntfwana waMandela. Ngibukela kuye ngoba uyilwele iAfrika.

Tinkhulungwane tebantfu tibukela kuye emhlabeni wonkhe; uRudd Gullit lonemnyaka lengemashumi lamane nesihlanu lowake wahlabana ngekuba ngumdlali lovele ngaphesheya kwetilwandle watsi, ‘umlayeto lawutfola kuMandela kutsi litsemba lihlala likhona, nangabe utitsemba futsi ulwa kamatima ulwela intfo lekakhle utophumelela. Umphumela walomdlalo tabambana ngemagoli lamatsatfu ngalana nangalana

Translated by Thandokuhle Motha