90 wa timinete ta ntlangu wa Mandela

© Eric Miller

World XI Vs Africa XI

Hi lembe ra 2007, awu vekiwe tani hintlangu wo tlangela lembe ravu 89 ra kuvelekiwa ka Mandela, kwalomu ka 35 000 wa vanhu vahlengeletanile e Newlands Rugby Stadium hinkarhi lowu aku titimela e Cape Town kutlangela siku leri ra kuvelekiwa ka Mandela hiku languta ntlangu lowu awunga tolovelekangi wa bolo ya milenge exikarhi ka World XI na African XI.

Awuvitaniwa '90 Minutes for Mandela' tribute naswona akuri ntlangu woringeta ku tlakusa nkwama ehansi ka nhlokomhaka ya FIFA leyinge 'Say No to Racism', leyi ayitekiwa tani hintirho wa Mandela.

Va FIFA vativise hita pfhumba ro lwisana na xihlawula mbala hi 2006 kulwisana swinene na mhaka leyi hinkarhi lowu vatlangi ava twisiwa kuvava hi vahlaleri, ngopfu ngopfu etindzhawini ta Europe, hambi leswi swipano swa laha Afrika Dzonga naswona aswi xanisiwa hindlela yoleyo.

Siku rin’we kunga se tlangiwa ntlangu lowu, Mandela u nyikiwile jesi leri ari tatirhisiwa eka ntlangu lowu leri ariri na vito rakwe xikan’we na nomboro 89 endzhaku ka rona. Laha emahlweni karona aku tsariwe nomboro yayena yale khotsweni ya — 46664 — leyi ayi kombisa swinene nkoka wa pfhumba leri emisaveni hinkwayo ro lemukisa hi mavabyi ya HIV/AIDS.

Unge E-e eka Xihlawula Mbala

Mandela uvule leswaku a xiximiwe ngopfu hi ntlangu lowu wa FIFA's tribute kambe u kombetile swinene leswaku swifanele switshama swirikarhi switsundzukiwa leswaku ari un’wani wa valwela ntshuxeko kusuka eka voko ra nsimbhi na xihlawula mbala.

Swipano aswi ambale majesi lawa yanga tsariwa leswi 'Say No to Racism' laha xipano xa Afrika axi ambale swobasa kasi lava ava tlanga na vona ava ambale swantima.

Ntlangu lowu awu xixima swinene kusimekiwa ka ligi ya ntlangu wa bolo ya milenge hi vabohiwa vale Robben Island loko Mandela ahari e khotsweni exihlaleni lexiya, leyi ayi vitaniwa Makana Football Association, leyi ayi landzelela milawu ya FIFA. Nelson Mandela a languta mintlangu leyi ari endzeni ka khotso rakwe hikuva valanguteri va khotso avanga tsakeli leswaku a katsana na vatlangi lava. Endzhaku vavuye va aka khumbe kun’wisivela leswaku a languta mintlangu leyi.

Akova Ntlangu Ntsena

Hi siku ra ntlangu, xandla xa president wa FIFA's Jack Warner uvuye a xixima xipano lexi hikuva xihoxiwa eka vuxirho bya FIFA.

Loko a khensa va FIFA, Nelson Mandela u hlamurile hi mahungu lawa aya kandziyisiwile lawa yanga haxiwa eka screen lexikulu swinene, 'Himinkarhi ya malembe ya vunyami byaku khotsiwa ka hina nhlangano lowu wutshuneta vabohiwa hinkwavo endzhawini yinwe exihlaleni eka ntlangu wosaseka wa bolo ya milenge.

Hindlela leyi swipfunile kuvona nkoka wa vun’we xikanwe no rivalelana, kupfumala xihlawula mbala na kurhula leswinga ekusuhi na timbilu tahina swinene namuntlha.' Uye emahlweni aku, 'Lowu akova ntlangu wa bolo ntsena; swikomba matimba ya ntlangu wa bolo ya milenge eka kuhlanganisa vanhu va misava hinkwayo endzhawini yin’we, swinga khathaleki leswaku kuvulavuriwa ririmi rihi kumbe muvala wanhlonge.'

Vatlangi Nkulu va Football Avari Kona

Khale ka mutlangi wa ndhuma eka bolo ya milenge wa 66 wa malembe wale Brazil Pele hiyena anga susa bolo eka xipano xa World XI, 30 wa malembe endzhaku kaloko a wisile ku tlanga ntlangu lowu.

U vulavule hikuva a xiximiwile swinene kuva ave xiphemu xa ntirho lowu hikuva u dyondze swotala evuton’wini hikokwalaho ka Mandela. 'Hifanele kuya emahlweni hi lwa ku xixima nkulukumba Mandela eka kulwisana na xihlawula mbala no nyenyemukana.

Khale ka mutlangi wa lembe emisaveni hinkwayo wohuma e tikweni ra Liberia George Weah, loyi ativekeka hikuva atshame a ringeta kuva murhangeri wa tiko ra Liberia uvule leswaku ' Mina ndzi nwana wa Mandela. Undzi hlohleterile swinene xikanwe no lwela tiko ra hina.

U hlohleterile mamiliyoni ya vanhu emisaveni hinkwayo'; kasi mutlangi loyi angava mutlangi wa lembe e Europe wa mu Dutch loyi atlangaka emahlweni Ruud Gullit ute dyondzo eka vutomi bya Mandela hileswaku kuna ntshembo. Loko utitshemba xikan’we no lwa himatimba ulwela leswo lulama, uta humelela.' Ntlangu lowu wuvuye wuhela hi ti golo tinharhu hala na hala.

Translated by Ike Ngobeni