Imizuzu ema-90 Yomtjhagalo Wokuhlonipha uMandela

© Eric Miller

World XI Vs Africa XI

Ngomnyaka we-2007, wahlelelwa njengomnyaka omkhulu weminyanya yokugidingwa kwelanga lokubelethwa likaMandela ngeminyaka ema-89 yobudala, abanye abantu ababalelwa kabazi-35 000 babuthana e-Newlands Rugby Stadium e-wintry Cape Town ukwenzela ukugidinga ilanga lokubelethwa kwakaMandela ngokuthi babukele umdlalo webholo erarhwako omkhulu nongakavami ebegade uphakathi kwe-World XI kanye ne-African XI.

Begade ubizwa ngokuthi mizuzu ema-90 yomtjhagalo wokuhlonipha uMandela begodu begade kuyindlela yokubuthelela imali ngaphasi kwe-FIFA begade knama bhena abhalwe ‘Ithi Awa Ekubandlululeni Ngokobuhlanga’ athathwa njengamalawo asizathu esikhulu sakaMandela.

I-FIFA yathula ijima lokulwisana nokubandlulana ngokobuhlanga ngomnyaka ka-2006 ukwenzela ukuqeda imiraro yabadlali abazithola babandlululwa ngokobuhlanga balandeli, khulukhulu e-Europe, namtjhana iinqhema zeSewula Afrika zikhe zazithola zingaphasi kobujamo onjalo.

Ilanga langaphambi kokuthoma komdlalo uMandela waphiwa ijezi esemthethweni lebholo ebhalwe igama lakhe kanye nenomboro i-89 ngemhlana. Bagade inenomboro yakhe yejele — 46664 — ngaphambili netshwaya ijima lokuyelelisa umhlaba woke mayelana ne-HIV/AIDS.

Lwisana Nokubandlulana Ngokobuhlanga

UMandela wathi kwamthokozisa khulu ukuhlonitjhwa yi-FIFA kodwana wakhombela ngokuthula khulu ukuthi ‘kufuze kuhlale kukhunjulwa bonyana ngingomunye wabanengi abalwela itjhaphuluko ukusuka egandelelweni kanye nebandlululweni lobuhlanga’ Iinqhema zambatha ummongo wokuthi: 'Say No to Racism' nesiqhema se-Afrika ngokumbatha izembatho ezinzima kwathi esidlala naso sambatha ezimhlophe.

Umdlalo wahlonipha isakhiwo seligi yebholo erarhwako ngababotjhwa be-Robben Island lokha uMandela asese sibotjhwa se-prison island, i-Makana Football Association, ngokuthatha imithetho ye-FIFA.

UNelson Mandela begade abukela imidlalwabo angaphakathi ejele ngombana umgadi wakhe wega begade angafuni bonyana ahlanganyele nabadlali. Ngokukhamba kwesikhathi bakha uboda ukwenzela ukumvimbela bonyana angasabukela.

Ungaphezu Kokuba Mdlalo

Ngelanga lomdlalo, uMjaphethe kaMongameli we-FIFA u-Jack Warner wahlonipha/ wapha ubulunga be-FIFA esiqhemeni. Nakathokozisa i-FIFA, uNelson Mandela waphendula emlayezweni ogadangisiweko ebegade utlolwe emqalisweni omkhulu, ‘Ngesikhathi seminyakethu enzima nasivalelweko, ihlangano yasibuthelela soke ababanjwa magega nesihlengelele ngomdlalo omuhle webholo erarhwako.

Ngendlela le kwasiza ukuphakamisa ubugugu bokuba ndawonye kanye nokubuyisana, kanye nokungabandlululani ngokobuhlanga kanye nokuthula nekusaqakatheke khulu kithi soke namhlanje.’ Waragela phambili, ‘Umdlalo lo ungaphezu kokuba mdlalo; utshwaya amandla webholo erarhwako ukwenzela ukubuthelela abantu ndawonye ukusuka emhlabeni zombelele, ngokungatjheji ilimi abalikhulumako nofana umbala wesikhumba sabo.’

Umdlalo Webholo Erarhwako Ukhanjelwe Linengi

Umakekere webholo erarhwako we-Brazil oneminyaka ematjhumi asithandathu nesithandathu u-Pele ngelikhulu ithabo begade adlalela i-World XI, eminyakeni ematjhumi amathathu abeka phasi emidlalweni. Wakhuluma ngokuhlonipheka ngokuthi abe yincenye yomnyanya lo ngombana besele afunde iimfundo zepilo ezinengi khulu kuMandela.

‘Kufuze siragele phambili silwele ukuhlonipha uNelson Mandela mayela nokulwisana nokubandlululana ngokubuhlanga kanye nebandlululo,’ kwatjho uPele.

U-George Weah we-Liberia ebegade amdlali owathatha unongorwana wokuba mdlali womnyaka emhlabeni zombele begodu waziwa nangokuthi ahluleke emizamenakhe yokuba nguMongameli we-Liberia wathi, ‘Ngiyindidana kaMandela. Wangikhuthaza begodu walwela nenarhakazi yethu.

Ukhuthaze iinkulungwana zabantu umhlaka woke’; kwathi ebegade amdlali we-Europe owa mdlali womnyaka oneminyaka ema-45 yobudala, umbethi magondelo we-Dutch u-Ruud Gullit wathi iimfundiso zakaMandela ngepilwakhe kukuthi ‘kuhlala kunethemba.

Nangabe uyazithamba begodu ulwela into elungileko ngamandla, uzokuphumelela.’ Iinqhema zombili zadlala ngokulinganisa ngamagondelo amathathu amahlangothi womabili.

Translated by Johannes Nkosinathi