World XI vs Africa XI
Nga ṅwaha wa 2007, ho mbo ḓi itwa ḓuvha ḽa ndeme ḽa u elelwa mabebo a vho Mandela nge vhathu vha tuwa vha ya vha ṱalela mutambo wa rugby kha stadium tsha kapa newlands Rugby stadium we wa vha u vhukati ha World XI na African XI.
Wo vha u tshi khou vhidzwa u pfi mithethe ya 90 i tshi khou itelwa vho-Mandela na hone wo vha u khou thusa u khwaṱhisa tshikwama tsha masheleni fhasi ha FIFA zwine wa pfi hanani kha khethululo nga lukanda, zwa dzhiwa hu zwone zwithu zwa ndeme zwine zwa khou ita uri huvhe na hoyu mutambo.
Vha FIFA vho thoma hezwi zwa u lwa na khethululo nga lukanda ubva nga 2006, hu tshi khou itelwa mbalo ine ya khou hula ya vhatambi na vhaṱaleli vhane vha khou vha na khethululo nga lukanda, nga maanḓa kha ḽa Europe, na kha dziṅwe dza Afrika Tshipembe dzo no ṱangana na vhuthada hovhu.
Hu tshi pfi mutambo uḓo tambiwa matshelo vho-Mandela vho vha vho no fhiwa tshavho tshikhipha tsha Rugby tsho ṅwaliwaho nomboro ya 89 muṱanani, ha ṅwalwa na nomboro yavho ya musi vha dzhele ine ya vha 46664-zwine zwa thusa na kha mushumo wavho wa u lwisa tshitzhili tsha HIV/Aids.
Hanani kha zwa Khethuluko nga Lukanda
Vho-Mandela vha ri vho pfa vho hulisea vhukuma nga mutambo we wa do vha hone, na uri vhathu vha khou kona u humbula uri vhone vha ya lwa vhukuma na zwa khethululano nga lukanda. Vha Rugby vho vha vho zwiita mafhungo uri hu khou lwiwa na khethululano nga lukanda zwenezwo na zwiambaro zwo ambariwaho ḓuvha ḽa hone vhaṅwe vho vha vho ambara zwitsu vhaṅwe zwitshena.
Havha vhathu vha ita na uri hu ḓe na vhathu vhane vho vha vho fariwa Robben Island, na vha Makana Football Association vhane vho ḓo dzhia milayo ya FIFA. Vho-Mandela vho vha vha tshi kona u vhona Rugby vha dzhele hu si kale ha mbo di itwa luvhondo uri vha si tsha kona u i vhona.
Zwo vha zwi tshi khou fhira u vha Mutambo Zwawo
Kha ḓuvha ḽa metshe, muthusa President wa FIFA Jack Warmer vho ita uri na vhathu vha FIFA vha vhe hone. Vha tshi khou livhuwa FIFA. Vho-Mandela vho ḓo livhuwa zwi tshi khou tou rikhodiwa fhedzi zwa tamba zwi tshi khou thetshelesiwa nga vhanzhi.
‘Nga zwifhinga zwivhi zwa vho riṋe vhahulwane vho ri kuvhangana hu tshi khou ḓo tamba bola ri dzhele, hezwo zwo ita uri hu vhe na vhuthihi vhukati hashu ri dzule hu sina u khethululana nga lukanda.
Vha isa phanda ‘hezwi zwi khou fhira u tou vha mutambo fhedzi, zwisumbedzisa maanḓa a bola nga u kona u ḓisa vhathu vha vha tshithu tshithihi kha shango ḽoṱhe zwi sina ndavha uri vha amba luambo ḓe na lukanda lwavho.
Bola iya Talelwa nga Vhanzhi
Munna wa miṅwaha ya 66 wa Brazilian muhulwane Pele ndi ene wo thoma u raha bola ya ḽifhasi ya XI, ana miṅwaha ya 30 asa khou tamba bola. O pfa o takala nga maanḓa uri na ene o vhidziwa ngauri o guda zwinzhi kha vhutshilo ha vho-Mandela. Ri fanela u isa phanḓa ri tshi khou lwa musi ri tshi humbula vho-Mandela nga mafhungo a ulwa na khethululano nga muvhala aralo.
Liberian George Weah, mutambi wa kale we avhuya avha mutambi wa bola wa ṅwaha we a do vhuya a balelwa na nga khetho dza u vha muprisidenthe wa Liberia o amba uri, ndi ṅwana wa vho-Mandela.
Vho ṱuṱuwedza zwinzhi, vha lwela shango ḽashu, vho ṱuṱuwedza vhathu vho no fhira milioni kha ḽifhasi ḽoṱhe; ngeno mutambi wa kale wa europeaun wa miṅwaha ya 45 na ene o vhuya avha mutambi wa ṅwaha Dutch striker Ruud Gullit uri zwe a guda kha vho-Mandela ndi zwa uri hu dzula huna fulufhelo arali u tshi tenda kha iwe muṋe wa lwa nga maanḓa u tshi khou lwela zwithu zwa vhukuma uḓo bvelela. Mvelelo dzo vha zwikoro zwiraru zwi tshi khou tou tevhelelana.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe