Leina
Mpša ya naga [Lycaon pictus]Matseno
Mpša ya naga (Lycaon Pictus) di diragala ka dipalo tša fase tša lebaka la dibaka tše kgolo. Mpša ya naga ke seamuši se se kotsing kudu go di feta kamoka mo Aforika. Ke mabaka a go fapana a eketšago tlhokego ya maemo a polokego. Mabaka ago fapana ke ona a eketšago tlhokego ya maemo a polokego ya tša tšona.Lebaka le legolo le šitišago kgolo ya dipalo tša yona ke la bošoro bja batho, le go fihla gona bjale gare ga dibaka tša polokego. A mangwe a malwetše a bjalo ka marabi le distemper ge Dimpša tša naga di ka gahlana le diphoofolo tša gae. Motswako wa madi a tswalo e kaba lona lebaka la gore bophelo bja dimpša tša naga bo be dingwaga tše tshela fela ka Phakeng ya Setšhaba ya Kruger.
Ponalo
Ye ya go ja nama ke leloko la mpša, e lekantšhetšwago magato a dimilimetara tše 750 ka magetleng. Dipoo ke tše kgolwana gannyane go feta ditshadi ka boima bja dikilograma tše 20-30 bja tše kgolo. E na le dipatšo tsa boserolane le bošweu. Ye ngwe le ye ngwe ka go fapapana di ne sekalo se se ikgethilego sa letlalo, se se dira gore go be bonolo go hlaola ye ngwe le ye ngwe ka gare ka thereso.Dijo
Dimpša tša naga gantšhi di ja diphoofolo tše nnyane, le tša magareng mo Phala e lego ye ratwago go feta. Ka Bohlabelo bja Aforika go begilwe gore di tsoma diphoofolo tša go swana le Tholo le Pitsi. Mpša tša naga di tsoma ka sehlopha gomme tšohle ka bo tee ka bo tee di šoma mmogo ka maatla go kitimiša le go lapiša phoofolo di le ka sehlopha. Ge phoofolo e setše e eme di e gagola di ripana ka go e dika.Dimpša tša naga di ne go swara le diruiwa mafelong a mangwe, eupša se ga se a tlwaela go diragala. Ka gare le ka mathoko a felo gwa go tšhireletša ga diphoofolo ga setšhaba sa Masai kua Kenya, Dimpša tša naga di be da ihlokomologa diruiwa, le tiragalo ye tee kua Zimbabwe di putlile gare ga sehlophana sa dinamane ge di kitimiša tholo kgauswi le sekgonyo.
Tswalo
Dimpša tša naga di tswala sehla. Ka Aforika Borwa dimpšanyana go tswalawa tše pedi ka gare ga marega ka morago ga go duša nako ya go ba matšatši a 70. Tše pedi tša go ba tshadi le poo tše di bušago sehlopha ke tšona fela tša go ka tswala gare ga sehlopha sa Dimptša tša naga. Maloko a mangwe a fetwa ke tshwanelo ya go tša go ka tšwala tša dira fela bjalo ka bathuši ka gaer ga sehlopha.Bjalo ka bontšhi bja dimpšanyana bja go ka feta le 12 bo tswalwa, tshadi ga e kgone go amuša sebaka se se telele. Go tloga bogologn bja dibeke tše tharo, mašwi a eketšwa ka nama ye e bego e hlatšwa ke maloko a mangwe a sehlopha. Dimpšanyana di bolokegile ka ka go letwa ka moleteng.
Boitshwaro
Dihlopha di a fapana ka tekanyetšo, go tloga go bobedi bjo bo tee le bana tšona go ya go tše 50 ka bo tee. Dimpša tša naga ke diphoofolo tše maatla tša go phela di ka sehlopha, di šomisa nako ya tšona kamoka di le mmogo. Ke tše dingwe tša dibata tša bothakga, di ka hlasela diphoofolo tša sehlabelo tša tekanyetšo tsohle, go tloga go Phohu go ya go Mebutla ye me nnyane.Mokgwa wa peakanyo ya go tsoma o kgona go wiša phoofolo kapela, ka nako tše dingwe ka metsotswana. Phoofolo e ka lewa, ka mabakeng a mangwe e sentše e e phela le gomme e ka jewa kamoka ka metsotso.
Bodulohlago
Mpša ya Aforika ya naga e ka hwetšwa dibakeng tše kitlanego ka go lekana lešoka le mafelong a a bulegilego a a maala.Moo di hwetšwago gona
Go sepela ga tšona go nyaka mo di dulago gona ka lebaka la go ba le meetse go dira gore go be bothata go tseba ka bodulo bja tšona. Go fihlela lebaka la ga bjale mafelo a mpša tša naga di akaretšwago gona ke bogolo bja Nagatlase ya Shara ya Aforika ntle le lešoka la dipula le magatata.Eupša goan bjale di tlositšwe mafelong a tšona gomme di fedile nageng tše ntšhi tša go swana le Bohlabela le Bogareng bja Aforika, le ka Bohlabela le ka Borwa di hwetšwa ka bonnyane mafelong a mmalwa mo go sego batho ba bantšhi, di hwetšwa ka Phakeng ya setšhaba ya Kruger ka Aforika Borwa, tikologong ya Kgorwana ya Phalaborwa, Tshokwane le Skukuza le Borwa bja Afsaal, le Bolemeruing bja diphoofolo tša naga.