Tlhahlo ya meterebe

© Louise Brodie
Proper training onto the cordon wire has allowed these vineyards to develop two cordon arms. Topping and tipping allowed for the development of shoots on the top part of the cordon arms.

Tlhahlo ya moterebe e thibelela tlhabollo ya moterebe go thoma ka go hlogela (kutung) le diatla tša go thibela (karolo ya kota ya tlhako ya moterebe) gammogo le tšwelelo ya lekala ka bogodimo ya mahlogedi. Maikemišetšo a tlhahlo ya moterebe ke go netefatša gore diatla tša go thibela di lekana ka botelele le bo koto go fihlela di dula godimo ga lethale la thibelo. Dihlopha tša meterebe di tšwelela godimo ga diatla tše tša thibelo ka morago. Ka fao tlhahlo ya moterebe e laetša sebopego sa moterebe.
Go bohlokwa gore moterebe, o e lego sebjaloo sa go nama, o be le kutung ye e thwii. Dikutu tše thwii di netefatša gore dithibelo di a lekana. Gape e ra gore dihlopha tša diterebe di dintšhi le boleng bjo bokaone ge dibjalo tša go tšweletša di arogantšhwe ga botse le go ba maatla a go lekana. Moo dihlopha di sa tšweletšeng ka go lekana mo diatleng tša thibelo, mebala e ka amega le diterebe di senyege. Boleng bjo bo botse bja diterebe go ka direga di tšweletšwe.

Tlhahlo ya tshepedišo ya thekgo ya dibjalo

Meterebe ya bafsa e swanetše ka dinako ka moka e kgomagantšhwe le lehlakanokeng, seripana sa kota goba kgathi ya lethale ka mokgwa wa dithapo goba moseto wa polastiki ke bašomi ba hlahlilwego. Maikemišetšo a tirelo ye ke go beakanya bafsa ba dibjalo go tšwela pele go gola ka tshepedišo ya thekgo ya dibjalo yeo e tla ba kgomagantšhwang ka morago.
Maikemisetšo a go tloša mahlogedi ke go tloša a sa nyakegego, kudukudu mahlogedi a meetse le go fetišetša kgolo ya motrebe diatleng tša thibelo. Se se ka hlola moterebe go gola ka pela le go se senye kgolo ya yona ka go bopega ga mahlogedi a sa nyakegego.
Ka morago ga nako ya go bjala (goba ka morago ga ngwaga wa mathomo wa kgolo ya moterebe), e fokotša go ya mahloneng a mabedi fela. Ka morago ga moo, thito e maatla go di feta ka moka e a šomišwago go tšweletša kutu ye kgolo. Topping e dirwa thitong ya bobedi gomme e bolokwa bjalo ka tlaleletšo ge tše dingwe ka moka di kgoalwa. Bogodimong ke go tlošwa ga 15-25 cm go tloga thitong. Kutu ye kgolo e swanetše go bolokwa bjalo e le ka thwii ka moo go kgonegago ka go e goga e eme ka mehla. Dikutu tša go kobega di dira gore mosepele wa trekere le metšhene ya go buna ka direing o be bothata le go hlola dithibelo tša kutu di se be le botelele ka thokong.
Ka pela ge dithito tša motheo di gola ka go ba 30 cm godimo ga mathale a thibelo, fao ke mahlogela a tlošwago mo senoko sa ka gare sa mathomo, ka godimonyana ga lethale la thibelo. Thibelo ye ya kgolo ya godimo e tla hlola mahlogedi a tšwelele go tšwa ka karolong ya godimo ya lekala ya motheo wa lehlogedi. Mahlogedi a ka makeleng a mabedi, ye tee ka lehlakoreng le lengwe le lengwe, a tlogetše go tšwelela bjalo ka thibelo ya ka moso. Lehlogedi la tlaleletšo le lona le a tlogelwa ge ye tee ya tše e senyegile.

Maele a tlhahlo ya moterebe

Tlhahlo ya moterebe ke kgato ye bohlokwa kudu ka bophelong ka moka gomme bogolo e laolwa kudu ke maatla ka ngwaga wa mathomo. Maatla a tla laetša ge tlhahlo ya meterebe e swanetše go thoma. Le ge go le bjalo, tšea sephetho ka pela ka mokgwa wa tlhahlo ya moterebe le go dula go yona. Mohuta wa moterebe, gammogo le palo ya mehuta ya dibjalo bjale e ikemišeditše go huetša tšweletšo ka morago. Ka nako ye meterebe ka moka e hlokofetšego di swanetše go tlošwa le kota go tšwa go mohuta wa sebjalo go ya go tsena ka kotamodung yeo e robegilego ka mahlakanelong a e tsentšhitšwego e swanetše go bušetšwa.
Bea šedi go taolo ya mmahlogedi a tlaleletšo – ye nngwe ya kutu le ye nngwe ya thibelo. Topping e swanetše go dirwa gore di sa phadišana le mahlogedi a motheo. Ge mahlogedi a motheo a senyegile o swanetše go e kgaola go fihla lehlogeding la tlaleletšo. Mo kgatong ye mehuta ya dibjalo tša tšweletšo e mpsha e ka bopshwa ka go šomiša lehlogela la meetse.
Bea šedi gore mahlogedi a bofilwego ka phošo le go sobiwa thapo go dikologa kutu ye kgolo. Le ge e le gore meterebe e sa le ye me nnyane, Makala a bophara a swanetše go elwa hloko. Mahlogedi a thibelo e bile a ka ba a logelwa ka gare go netefatša gore go ba le lekala le sese. Bokaone ke go swanetše go be go se na le mehuta ya dibjalo tša tšweletšo. Ga go na mehuta ya dibjalo tša tšweletšo ye golago go tšwa ka fase motheong wa lekala – mehuta ya dibjalo tša tšweletšo e godišwa fela ka fase motheong wa thibelo ge e le gore hlogo ye e mapono e bonwa. Molao wa gauta ya pušo wa tlhahlo ya meterebe ke: ge e le gore o na le pelaelo, kgaolela ka morago.
Ka mehla šomiša molao wa bokoto bja phensele go bona moo go swanetšego go kgaogela morago. Ge e le gore ga go na le mahlogedi ka thibelong, kgaola go boela morago go mohlogela o maatla gomme e phuthele ka go thibelo. O se ke wa tšhaba go kgaolela morago go dithito tše pedi fela goba ge o sa kgotsofala ka sebopego sa kutu.

Tlhahlo ya moterebe wa lešokošokwane

Ka mafelo a a omilego, moo go senago nošetšo e fiwago meterebe, meterebe ka tlwaelo e bjetšwe go tšwela kgole le ye nngwe le ye nngwe. Ka tlhahlo ya moterebe kutu e kopana ya 6-8 ya mohuta wa sebjalo 6-8 ka karolo e ka gare e bulegilego e swanetše go ba e lebeletšwego. Kgwele ya Maoto o swanetše go kgona go tsena ka gare ga pulo. Ka fao, go bohlokwa go leka go tloša mahlogedi a golelago ka gare nakong ya taolo ya tšhireletšo le go ntšha mahlogedi a golelago fase gomme a kgaolwa. Mahlogedi a kgaolwa ka maikemišetšo go ya lehloneng la ka ntle gore go seke ga ba le mahlogedi a makala a hlogago bogareng bja sebjalo. Nakong ya tlhahlo ya moterebe, taolo ya dibjalo e swanetše go dirišwa kudu ka go tloša dihlopha.

Tlhahlo ya moterebe ya go poma ka semotšhene

Ge go jarata ya moterebe e bjalwa go pomwa ka semotšhene ka moso, go gola gabotse ke senyakwa pele gore moterebe o golele godimo go feta tshepedišong ya thekgo ya dibjalo ya ka mehla. Go bohlokwa go fetiša, kudu ge thibelo e godile ka botlalo ka ngwaga o tee. Ga golo e laolwa ke bokgoni bja mabu gammogo le mohuta wa sebjalo sa tšweletšo le kopanyo ya kotamodu kopanyo. Setšo sa kefa ya dibjalo ya mathale ga e šomišwe ka tshwanelo ka tshepedišong ya pomo ya semetšhene. Go na le mekgwa ya go fapana thekgo ya dibjalo e lego gona. Ye tee ke tlogela thibelo e tšwelele ka thokong ye nngwe fela le go dumelela moterebe go gola le go feta moterebe o ka thoko ga yona.

Translated by Lawrence Ndou