Go Hlomphelwa Maitekelo a Gagwe
Ka 1984 Tutu thopile sefoka sa Nobele ya khutšo, gomme a ba MoAfrika Borwa wa bobedo go dira bjalo. O be a hlomphelwa maitekelo a gagwe a go fediša kgatelelo ya pušo ya molao mo Afrika Borwa. O dirile setatamente sa setšhaba go gafela sefoka go “batho ba bannyane” mo Afrika Borwa e be a abelana tšhelete ya sefoka le ba lapa la gagwe, Bašomi ba Khansele ya Dikere tša Afrika Borwa ya bašomi gammogo le Sekhwama sa thušo go Maafrika Borwa ka ntle ga naga.
Setšhaba sa Afrika Borwa ba be ba na le maikutlo a hlakanego go phetogo ya gagwe ya go amogela sefoka, ba bangwe ba be ba keteka mola ba bangwe ba sekaseka. Mmušo o be o homotše mabapi le tiragalo ye. Ka morago o kgethilwe go ba Mopišopo wa Johannesburg gomme o lebogile mošomo bjalo ka Patron ya United Democratic Front.
O tšwetše pele ka mošomo wa gagwe wa go phatlalatša lentšu ka ga seo se bego se hlaga mo Afrika Borwa, a fa ditharollo mo gare ga tshepelo ye.
Mo Amerika yena le ngaka Allan Boesak ba kopane le amaosenatoro Edward Kennedy ba mo laletša go etela Afrika Borwa le gomme a bolela le the United Nations Security Council gammogo le Congressional Black Caucus, House of Representatives le Senate. O tšwetše pele go ipiletša baetapele ba lefase go bea kgatelelo go mmušo wa Afrika Borwa ka dikiletšo tša ekonomi.
Go Ikgafela go se be le Šoro
Tutu o file bohlatse bja ka legatong le diphapoši tša kgolego ka moka kgahlanong le sehlopha sa go ba le dibetša Umkhonto we Sizwe ka 1984. O tšwetše pele ka gore o be a ikgafile go se be le šoro eupša o a kwešiša gore ke ka lebaka la eng Maafrika bao ka fase ga kgatelelo ba šomiša dikgaruru ka go lwela tokologo.
O ile a latofatša mmušo go ba boikaketši ka go tumiša ya dihlopha tše di itlhamilego ka dibetša mo Yuropa mola ba ganetša mehuta ya dihlopha ye mo Afrika Borwa. Dikgaruru mo nageng di ile tša tšwela pele le go oketšega gomme Tutu o kgopetše go bolela mo dipoloko tše ntši. Nakong ya morero wa gagwe, o ile a tšwela pele go rera ka molaetša wa go be le šoro gomme o be a sekasekwa ke ba bangwe go dira bjalo bao ba bego ba re mekgwa ya gagwe e be e le lepheko la tokologo.
African National Congress (ANC) ba biditše badudi gore ba dira gore naga e se bušege, babeeletši ba dinaga tša ka ntle ba ile ba bušetša morago dipeeletšo tša bona gomme ka 1985 PW Botha o ile a bitša Seemo sa tšhoganetšo mo Afrika Borwa. Ka gare ga tlhakatlhakano, Tutu tšwetše pele go šoma ka maatla.
O etetše pele ditšhupetšo, o thekgile pitšo ya seteraeke sa National Initiative for Reconciliation go dira thapelo ya letšatši gomme a šišinya la seteraeke kgahlanong le kgethollo. O boletše mo pitšong ya United Nations mo New York gomme a kopane le Tonakgolo Margaret Thatcher go tšwela pele dikiletšo tša ikonomi mo Afrika Borwa.
Go Tšwetša pele Thuto le Dikiletšo
Ka 1985 Sekhwama sa Thušo sa Moruti Tutu. Maikemišetšo a yona e be e le go fa dithušo tša ditšhelete tša dithuto go Maafrika Borwa ka ntle ga naga. Tutu o be a ema thwii ka bohlokwa bja thuto.
Mo khonferentsheng ye e rulagantšwego ke batswadi ba Soweto bja Komiti ya Mathata, o ba lemošitše ka ga dikotsi tša go se rutege gore ba ka se be le bokgoni bjo bo nyakegago go ba maemong a bohlokwa ka morago ga kgatelelo mo Afrika Borwa.
Ka 1986 Tutu etetše United States gape go hlohleletša dikiletšo. Go feta fao o etetše Japan, Tšhaena le Jamaica ka lebaka lona leo. Ka morago ga ngwaga woo o kgethilwe go ba Mopišopomogolo ya Cape Town e pele go ba Mopresidente wa Khonferense ya Dikereke ka moka tša Afrika.
Go Tsena Bogareng bja Dithulano
Tutu, gammogo le baetapele ba bangwe ba kereke, e bile baoelanyi bja thulano magareng ga badiraditšhupetšo le maphodisa. Ba fokoditše thulano mo toropong ya Alexandra ka 1986 le polokong ya Ashley Kriel ka 1987, magareng ga ditiragalo tše dingwe. Ge mmušo o ganeditšwe mekgatlo ye 17 ka 1988, ba rulagantšwe mogwanto wa boipelaetšo, wo o ilego wa iletšwa.
Ba ile ba araba ka go hlama Komiti ya Tšhireletšo ya Temokrasi gomme ge masolo a bona a ile a iletšwa a ile a fetsišwa ka tirelo ya St George’s Cathedral. Tutu o tšere dikgaruru tša Sharpeville tše tshela ka 1988. Sehlopha se ile sa hwetša kahlolo ya lehu gomme Tutu, o ile a ganetša kotlo ya lehu, a gatelela PW Botha gore a ba swarele.
O kopane le Botha ka boyena gomme bobedi bja bona ba ile ba thulana pele Tutu ia atlega. Kotlo ya dikgaruru tša Sharpeville six e ile ya fokotšwa. Mmušo o ile wa fetola borabele bja Tutu ka go beakanya lesolo la go phatlalatša matlakala ao a lego kgahlanong le Tutu, bo hlola dithulano ebile ba tshwenya mosadi wa gagwe.
Translated by Lebogang Sewela
Le ka morago ga ge kgethollo e fela, Mopišopomogolo Desmond Tutu o be a tseba gore mošomo wa gagwe o be o le kgole le go fela. O be a sa n...
Ka 1990 FW de Klerk o ile a tsebiša ka ga phedišo ya mekgatlo ya dipolotiki bjalo ka ANC le bagolegwa ba dipolotiki ba ile ba lokollwa, ma...