Pšalo ya Kgwerano le kopanyo ya dibjalo ke ge dibjalo tše pedi goba go feta, tše di lego mohola go ye nngwe le ye nngwe, gomme di le kgauswi le ye nngwe le ye nngwe ka ge di maatlafatša (goba ka šitiša) kgolo le koketšo ya poelo ya nngwe le ye nngwe.
Investigating the Effects of Companion Plantings on Predation of European Corn Borer Eggs in Bell Peppers conducted in 2005 and 2006 in New Jersey, USA e hweditše gore kopanyo ya dibjalo ya senoko sa (dill), khorientere le buckwheat ka pherefere ya tanta di okeditše dikhunkhwane, tšeo di nago le mohola go iša fase tshenyo e dirilwego ke tša European corn borers, sebata se se golo.
Pšalo ya kgwerano e ikemišeditše go oketša bophelo bja diphedi tša tlhago tša tikologo gomme e na le mehola ye mmalwa mo beleming bja tlhago. Ka ntle le go oketša bophelo bja diphedi tša tlhago, Pšalo ya Kgwerano le kopanyo ya dibjalo di tla thuša gape le go kaonafatša boleng bja mmu mme ka lebaka leo, go hwetšagala ga phepo mmung.
Mohola wa Dibjalo tša Kgwerano
Ka dinako tše dingwe ke dibjalo tše mmalwa fela tše di kopantšwago magareng ga dibjalo, go fa mohlala, dikhabetšhe tše di bjalwa ka gare ga dibjalo tša lerotse. Dintadimela di gogela ke khabetšhe gomme di hlokomologa ya lerotse. Mohlala wo mongwe wo botse ke ge lehea, dinawa le lerotse di kopantšwe.
Dinawa di fa mmu naetrotšene, lehea le šoma bjalo ka thekgo ya kutu ya dinawa le go šireletša kgahlanong le squash vine borers mola lerotse le tla khupetša bokagodimo bja mmu le go fokotša kgolo ya ngwang. Ka go fapana, dimela tše itšego di ka gatelela tše dingwe goba di senye kgolo ya tšona, go swana le dinawa ga di a swanela go kopantšwa le dieie goba fennel, le khabetšhe le ditamati ga di a swanela go kopantšhwa.
Dibjalo tše dingwe (rosemary le Artemisia afra – sebokokota sa Afrika) ke dithebilo tša dikhunkhwane tša tlhago. Dimela tše dingwe tša go swana le kherote, fennel le yarrow di gogela dikhunkhwane tša mohola go swana le wasps, ditsebi le hoverflies. Gantši, mešunkwane e šomišwago bjalo ka dibjalo tša kgwerano. Bona lenaneo le ka fase le go abelana ka maele gore dibjalo di ka kopanywago bjang go holegana.
Kgwerano Ya Dibjalo Ye Botse Le Ye Mpe
Projeke Ya Batho Ya Surplus - Surplus People Project’s (SPP)) kaedi ya temo ya tlhago temo ‘melawana ya motheo ya go lema le diruiwa le tšweletšo yaleruo e digela kgwerano ya dibjalo e latelago:Merogo: Dinawa
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Marigolds, dipete, khabetšhe, khereto, cauliflower, celery, khukhampa, lehea, matapola, mosetata, monokotshwai
Tše di sa rategego: Tili, fennel, maloko ka moka a lapa la dieie
Merogo: Bete
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Asparagus, dieie, kohlrabi, sethokgwa sa dinawa, letšhisi, lapa la khabetšhe lapa
Tše di sa ratego: Mustard, dinawa tša ditoropokgolo
Merogo: Khabetšhe
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dipete, celery, chives, tili, dieiye, senoko, sage, thyme
Tše di sa ratego: Tili, fennel, maloko ka moka a lapa la dieie
Merogo: kherote
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Basil, chives, letšhisi, dieiye, dierekisi
Tše di sa ratego: Broccoli, khabetšhe, cauliflower, tili, fennel, matapola
Merogo: Celery
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Marigolds, dinawa, broccoli, khabetšhe, leeks, parsley, seruthwana dieiye, ditamati
Tše di sa ratego: Ga di gona
Merogo: Khukhampa
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dinawa, talamorogo dipherefere, diletase, nasturtiums, radishes
Tše di sa ratego: Mešunkwane, mahapu, matapola
Merogo: Sebjalo sa lee
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Basil, dinawa, letšhisi, dierekisi, matsapane, sepeneše
Tše di sa ratego: Ga di gona
Merogo: Kale
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Khabetšhe, tili, matsapane, rosemary, sage
Tše di sa ratego: menokotshwa, ditamati
Merogo: Letšhisi
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dipete, khabetšhe, diborotlolo, radishes, menokotshwa
Tše di sa ratego: Broccoli
Merogo: Outse
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Brinjals, talamorogo dipherefere, menokotshwa, ditamati
Tše di sa ratego: Ga di gona
Merogo: Mahapu
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Garlic, chives, minti
Tše di sa ratego: Tša bodinamune, matsapane, radishes, dipotata
Merogo: Dieiye
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dipete, khabetšhe, diborotlolo, letase, dipherefere sepeneše, menokotshwa, ditamati
Tše di sa ratego: Dinawa, dierekisi, sage
Merogo: Dierekisi
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Diborotlolo, matsapane, matlakala, radishes greens eggplant
Tše di sa ratego: Kaliki, dieiye
Merogo: Peppers
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dinawa dipete, diborotlolo, celery, letase, lehea, parsley, lerotse, radishes
Tše di sa ratego: Dinawa
Merogo: Potato
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dinawa, broccoli, khabetšhe, sebjalo sa lee, kale, marigolds, lehea, dieiye, dierekisi, menokotshwai
Tše di sa ratego: khukhampa, mahapu, marotse, sekwaše, sonoplomo, ditamati, turnips
Merogo: Lerotse
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Dinawa, chives tša kaliki, lehea, radishes
Tše di sa ratego: Matapola
Merogo: Nawa ya soya
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Lehea, nawa ya soya di tla holega semela se sengwe le se sengwe sa go mela
Tše di sa ratego: Ga di gona
Merogo: Sonoplomo
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Lehea
Tše di sa ratego: Dinawa, matapola
Merogo: Bohloding chard
Companion ratago: Dipete, dinawa, khabetšhe, celery, talamorogo peppers, dieiye, dierekisi, strawberry
Tše di sa ratego: Diterebe, matsapane, sage
Merogo: Ditamati
Kgwerano ya dibjalo tše ratago: Marigolds, basil, diborotlolo, celery, chives, dieiye, parsley, sage, stinging nettles
Tše di sa ratego: Kohlrabi, matapola, mosetata, fennel, khabetšhe, lefela
Translated by Lebogang Sewela