Seala se Hlolega
Mengwaga ye 150 ye e fetilego, goba go feta, Mebušo ka moka ya Afrika Borwa le batho ba Makhoi-San ba bile ba diriša seala se hlolega go beakanya bafsa, banna le basadi go ba lokišetša mešomo ya bona ya bokamoso mo setšhabeng sa batho ba bagolo.
Mo letšatšing le lengwe le sa tsebjego ka nako ye e fetilego, mmušo wa Sethosa o ile wa tšea lebollo bjalo ka selo se bohlokwa sa sekolo sa koma, mohlomongwe go tšwa go mothopong wa Basotho, gomme ba se e šomiša go fihla bjaneng.
Mo lebakeng la nako le kudu ka baka la khuetšo, lebollo e ile ya tšewa ke ke mmušo wa baagišane mo dinageng tša go swana le Thembu, Mfengu, Bomvana, Xesibe, Mpondo le Mpondomise.
Ntle le pelaelo, lebollo e na le mohola a bošole, bjalo ka leswo la banna ba go šoma bjalo ka mohlabani pele ba ka nyala. Ge Dingiswayo, moemedi wa Shaka, a ile a tsebiša melao mo Zululand, lebollo mo gareng ga Mazulu e ile ya feditšwa.
Koma Ya Mathosa
Mo nakong ye e fetilego, yo mongwe le yo mongwe yo a lego komeng o be fiwa lerumo le didirišwa tša dintwa ke tatagwe le botate bja bo buti ba bona mo moletlo wa go tšwa (umgidi) yo o swarago go ba tsenya (abakhwetha) go setšhabeng go tšwa go sethokgwa fao ba bego ba le gona.
Lebollo e tšwela pele go dirišwago ka mokgwa wo fokoditšwego mo bathong bao ba bolelago sethosa, bobedi ka mo ditoropong le dinagamagaeng, le ge e le gore mohola wa yona gabjale o a belaetša go ya ka maikutlo a kalafo.
Go tloga ka mathomong a 1990, palo ya banna bao ba ya go komeng bao ba lwalago le bao ba hlakahlakana ka monaganong, le bao ba hlokofalago, ka lebaka la tshepedišo ya lebollo e a oketšago ka ngwaga wo mongwe le wo mongwe. Tharollo ya mathata a ke go leša lebollo go šomwa badiredi bao ba hlahlilwego ba dingaka.
Translated by Lebogang Sewela