Leswao la Naga la Profense ya North West Province

Ke lona fela Leswao la Naga fela go tšwa go diprofense ka moka mo Afrika Borwa la go kgabišwa ka botlalo mo mebaleng gomme le hlama Folaga ya Setšhaba, yeo e thomilego go šomišwa ka 27 Aporele 1994. Profense ya Leboa Bodikela e be e le hlomo ye mpsha gedinagamagaeng tša go ikemela tša kgae di tswakwa mo Afrika Borwa ka morago ga dikgetho tša temokrasi ka 1994.

Leswao la Naga la Profense ya Leboa-Bodikela le na le botlase bja mmala wo tala ka mottow wa - KAGISO LE TSWELELOPELE – yeo e rago khutšo le katlego. Ka godimo ga motheo go na le seširo le sejana sa meetse ka gare ga yona. Tšhemo ya seširo e arotšwego ka dikotara, bohubedi ka godimo le ka fase, botala ka letsogong le lennyane le legolo, gomme ka godimo go na le sefapano sa go kobega sa go ba le mathoko a mašweu.

Mo sefapanog go na le lozenge (sekwere sa go kobega), sa go ba le mmala wo tala, le sejana sa meetse ka gare. Sejana sa meetse se emela setšo sa Setswana, setšhaba sa gona se ile sa bopa motheo wa Bophuthatswana le Leboa-Bodikela.

Seširo se thekgile ke diphalafala tša phuthi. Godimo ga seširo go ke thoko ya go swana le kgare le silifera le sonoplomo godimo ga manaka a nare. Sonoplomo se emela temo mo seleteng, fao sonoplomo di bjalwago mo mabenkeleng. E emela gape letšatši le nyakegago go tšweletša dibjalo.

Seka sa Phoofolo – Phuthi ya Sable (Hippotragus Niger Niger)

©Nigel Dennis

Phuthi ya diphalafala ke mohuta wa go fula, e ja bjang, eupša ka dinako tše dingwe e ja dibjalo. Ke phoofolo ya mohlape, gomme ka tlwaelo e tshadi ke yona hlogo. Maswao a yona, (maswo a mo sefahlegong a mašweu le a mantsho) a laetša pefelo, kudukudu moo bana a amegago. Nakong ya tswadi, dipoo tše bogale di raka dipoo tše nnyane mo mohlapeng. Go lwa magareng dipoo mo nakong ye go hlola šoro le dikgobalo. Ge di laetša pefelo, dipoo di gohla manaka a tšona kgahlanong le dikala tša mehlare. Lekopo le legolo mo makeng le dira lešata le bogale. Nako ya tlhaballo e mo gare ga dikgwedi tše senyane, gomme mamane di belegwa ka Feberware Matšhe. Mamane di tlogela go nyanya ka morago ga dikgwedi tše di ka bago tše tshela.

Seka sa Letšoba – Sonoplomo (Helianthus Annuus)

Sonoplomo, go tšwa go lapa la asteraceae, ke sebjalo sa go makatša se kgona go gola go fihla 3 m ka botelele. Matšoba la go swana le daisy e na le molagare bja go lekana 30 cm.

Matšoba a fa mehlala go mosepelo wa letšatši ka go fetola difahlego tša tšona go letšatši mo thokong ya bohlabela go Bodikela. Sonoplomo ke sebjalo se bohlokwa mo Afrika Borwa go tšweletšo ya oli ya merogo. Mo profenseng ya Leboa-Bodikela, dipeu di šomišwa go dira borotho le seno sa go swana le kofi.

Translated by Lebogang Sewela