Sebjalo sa sekgo (Cleome gynandra gape e tsebega ka oorpeultjie (Seafrikanse), lerotho lerotho ka Sepedi le Sesotho), murudi (Tshivenda), rirudzu, bangala (ka Xitsonga) and Ulude (isiNdebele) mme go boletše gore tlhago ya sona Tropical Afrika le southeast-asia. Cleome gynandra e dirišwa kudu bjalo ka morogo wa matlakala a merogo eupša leloko la yona Cleome monophylla le Cleome hirta (Sebjalo sa go tlwaelega sa Serapa) di šomišwa ka sewelo.
Sebjalo sa sekgo se tšwa ka bophara go tšwa Namibia le Limpopo e bile e akanywa bjalo ka mengwang. Le ge e le gore ga se bjalwe ka bophara, gantši se tla hwetšwa go mabung a tshwenyegilego go swana le Ngwako wa ka morago. Gantši e dirišwa kudu bjalo ka sebjalo se tšweletšago, se rekišwa gape ke barekiši ba mebila.
Sebjalo sa sekgo ke herbaceous, sebjalo sa ngwaga sa go ema seo se golelago godimo ga 0,5 m le 1,5 m ka botelele. Se na le kutu ya go ba le meriri ya go kgomarela, matlakala a tletšego, medu ye me telele le matšaoba a go fapana (go swana le tlhaolosiwa ya leina la yona – sebjalo sa sekgo) ka matšoba a ma telele a go ba le dikutu le dikarolo tše šweu go ya go pinki. Ke sebjalo sa go ba le dikala tše di ka bago dikgong ge di gola.
Diripa tše kaone mo kudu go jewa ke matlakala le botlase. Dinyakišišo mo India di utollotše gore sebjalo sa sekgo se na le diteng tše kgonago go lwantšha bohloko, ditsomi, kankere le antidiabetic. E ratwa gape ka lebaka la bokgoni bja tshireletšo - ditšweletšwa tša boiphemelo di thibela dintadimela, thrips le "diamondback" moth, tšhošetšo ye kgolo ya khabetšhe.
Go Godiša Sebjalo sa Sekgo
Sebjalo sa sekgo se bjalwa go tšwa go dipeu e atlega ka gare ga dithemperetšha tša magareng a18 le 25. Ga se rate mmu o boima wa letsopa, boemo bja go tonya le moriti. Dipeu di swanetše go kopanywa ka kamano ya 1:10 ka mmu wa go oma e be e bjalwa mo botebong ka direi tša 30 cm - 20 cm ka go bulega.Dibjalo di swanetše go ba le sekgoba se ka ba 15 cm. Le ge e kgona go kgotlelela komelelo, e gola kaone ka nošetša ya ka mehla – ga raro ka beke mo mabung wa sehlaba, eupša gatee fela ka beke mo mmung wa letsopa. Tlhaelo ya meetse e fokotša poelo ya matlakala. Sebjalo sa sekgo se dira gabotse mo mmung wa go nona, wo gamologilego gomme go oketša naetrotšene go ka kgona go oketša poelo.
Le ge go le bjalo, gašo ya naetrotšene ya godimo e ka hlola dikutu tše boleta gomme e fokotša go tsošološa. Ge o diriša diruiwa tša maphego a hlwekilego goba manyoro a dikolobe, šomiša pakete ya 10-liter mo lefelong leo le ka bago 20 cm ka bophara le 15 m ka bo telele. Šomiša tekano ya go swana ya mmutele wa kgomo go feta botelele bja 5 m. Ka mehla o kopanye motswako wa manyoro ka gare ga mmu, meetse e be o ema matšatši a 14 pele ga pšalo.
Sebjalo sa sekgo se bokoa go phadišano ya mengwang le disenyi tša go swana le dikgopa, difehlamedu (nematodes) le dikhunkhwane, eupša manaba a bohlokwa e dikgogolaboloko le ditshitshidi tša setsokotsane, e tsebega gape bjalo ka ditshitshidi tša Bagrada goba ditshitshidi tša go pentiwa. Bjala kaliki, eie goba parsley kgauswi le sebjalo sa sekgo go fokotša ye tsenelelo.
Hlohleletša manaba tlhago: mae a Bagrada bugs di jewa ke wasps tše nnyane. Motswako wa tšhilisi, sešepe, kaliki le parafene di hweditšwe di lokile kgahlanong le Bagrada bugs ka ge e thuša go hlatswa bugs tše nnyane. Sebjalo sa sekgo se nontšha ke dikhunkhwane le ditšhošwane.
Puno ya matlakala e thoma dibeke tše nne go ya go tše selelago ka morago ga go mela le go buna ka nako ya dipula tša selemo, go fihla ka lehlabula. Matlakala a ka bunwa ge dibjalo di le 15 cm ka botelele. Matlakala a lewa a le foreše, eupša gape e ka ba bedišwa e be e solwa bjalo ka sepeneše.