Phetogo ya Ditiro tša Ditumelo
Ditumelo tša Basotho le tumelo ya mabapi le lehu le morago ga bophelo di huetšwa ke ebangedi ya bakriste. Mafelelong, tumelo ya Basotho, ditumelo mmogo le ditiro di ile tša fetotšwa ka go ya ga nako. Tumelo ya Basotho gore monna (motho) e na le dilo tše pedi: mmele (mele) goba nama (nama), le moya (moea, gape lentšu la phefo) goba moriti (seriti).
Mmele o kgona go hwa le go bola, eupša moya ga o hwe. Mo bophelong moya o phela ka gare ga mmele, ba bangwe ba dumela gore ke ka gare ga pelo, ba bangwe ka garee ga hlogo, eupša kgopolo ya kakaretšo ke gore e tlatša mmele ka botlalo.
Moya o kgona go tlogela mmele bošego e be o sepela, gantši ditoro ke di ponagatšo tša dilo tše. Baloi le digalagala ba kgona go dira gore moya e tlogele mebele ya bona ka bo tšona le ditiro tša bona.
Ka morago ga lehu, moya o tlogela mmele gomme e be e sepela sepela ka kgauswi. Go fihlela lebitla le tswalela, moya o kgona go fetoga o be sepoko ge leleme goba lenala la motho o a hlokofetšego di ka segwa di ka šomišwa go dira dihlare. Go thibela se, mmele o alfwa ka dihlare tše di kgethegilego gomme o a bolokwo go ka nako fihla ya poloko.
Ka morago ga ge poloko e phethilwe, moya o a sepela e be o tšwelopele, ba bangwe ba dumela gore o ya kgalekgale go ntsuanatsatsi goba, ba bangwe ba dumela gore, go ya ka gae legodimonh. Moya e kgona go ba tšoro kudu goba botho. Ke ka gare semoya sa botho gore tiro ya badimo di dule gabotse.
Khuetšo ya Badimo
Ka tlwaelo sehlopha se sengwe le se sengwe se be se tšewa go ba ka fase ga khuetšo ya thwii le tšhireletšo ya badimo bja bona (balimo) le sehlopha sa bokgoši ka botlalo ka fase ga badimo bja kgoši. Tumelo ya badimo ka mehla e tlwaelegile, kudukudu go malwetši.
Malwetši bka moka a be a bonwa ke badimo, bao ba bego ba dumela gore ba hlola malwetši magareng ga batho bao ba phelago go hlola lehu go hwetša bogwera go lefaseng la semoya. Lehono ke malwetši a mmalwa fela, go fa mohlala, hysteria, insomnia le bolwetši bja go wa, ao a hlolago ke badimo.
Ba dumela a ka alafša ke go kopanya moya le go bušetša dikamano tše kaone, ka go bolaya phoofolo, goba ka go hlokomologwa. Ka go le lengwe, Basotho ba tšwela pele ka go dumela gore, ka kakaretšo, badimo ba kgatha tema ye bohlokwa ya go fodiša malwetši. Thušo ya bona e dirwa ka mokgwa wa ditaola ke ngaka (Ngaka), ge sehlare se utollotše.
Dingaka tša Basotho le Ditaola/Diviners
Ngaka e bohlokwa mo setšhabeng sa Basotha. Ke yena yo a hlahlobago le go fa dihlare tša malwetši ao a tlwaelegilego, o kaonafatša le go thibela mathata, go šireletša kgahlanong le boloi le kotsi gomme le go tliša mahlatse le katlego. Ngaka e thuša maemo ao batho ba ka se kgonego go a laola ba le noši, goba ge ba ikwa ba se na tšhireletšo.
Go dira se, o šomiša dihlare tša mešunkwane, ye e dirilwego go tšwa go bark, mekgwa ye mengwe ya didirišwa tša dibjalo le diphoofolo. Ngaka o bona kalafo ya malwetši bjalo ka tlhago, le gannyane, ge eba gore kalafo e dirwilwe ka tumelwana. Selaoli o hlahlona malwetši ka go betša marapo, shells bj.
Go ya ka maemo a bona le go khutlo, selaoli o hlahlona molwetši e be a hlatholla kalafo. Mokgwa o theilwe godimo ga khuetšo ya tumelwana le maleatlana. Kalafo go ithekga ka botlalo go ditiro tša setšo le digalagala, ka ga ditšhitelego le ditiro tša dipolawa tša ditumelo, go feta ka dihlare. Senohe ke motho yoo o kgonago go bona tšeo batho ba bangwe ba sa kgonego go di bona, gomme se se kgontšhago gore o hlahloba malwetši le go bolela ka ditiragalo tša ka moso.
Translated by Lebogang Sewela