Gewysig Godsdienstige Praktyke
Basotho oortuigings en leerstellings met betrekking tot die dood en die lewe na die dood, is beïnvloed deur die Christelike evangelie wat versprei is. Gevolglik het groeiende Basotho leerstellings, oortuigings en praktyke met verloop van tyd verander.
Die Basotho glo dat die mens (motho) het twee elemente: die liggaamlike liggaam (mele) of vlees (nama), en die onliggaamlike gees (moea, ook die woord vir wind) of skaduwee (seriti). Die liggaam is net tydelik en onderhewig aan die dood en verval, maar die gees is onvernietigbaar en onsterflik.
Tydens die lewe woon die gees in die liggaam, sommige glo dit is in die hart, ander in die kop, maar die meer algemene siening is dat dit in die hele liggaam versprei is. Die gees kan die liggaam in die nag verlaat en swerwe, met drome wat die manifestasie van hierdie omswerwinge is. Hekse en towenaars kan hul geeste verlaat en dan na na willekeur hulle aktiwiteite uitvoer.
By die dood verlaat die gees die liggaam en bly in die omtrek sweef. Totdat die graf verseël is, is die gees kwesbaar en kan dit verander in 'n spook as die dooie persoon se tong uitgesny of 'n pen in die kop gedryf word deur toordokters om sterk medisyne te maak.
Om dit te voorkom, is die liggaam behandel met spesiale medisyne en 'n nagwaak gehou oor die lyk totdat dit begrawe is. Na afloop van die finale begrafnis rituele vertrek die gees na soos sommige glo, die antieke huis van Ntsuanatsatsi of, soos ander weer glo, na 'n huis in die lug. Geeste kan óf kwaadwillig of welwillend wees. Dit is in hierdie geestelike welwillendheid wat die praktyk van voorvaderaanbidding gegrond is.
Voorvaderlike Invloed
Tradisioneel is elke naasbestaandes groep beskou as onder die direkte invloed en beskerming van sy eie voorouers (balimo) en die kapteinskap as 'n geheel onder dié van die voorvaders van die hoofman.
Geloof in die voorvaders se invloed in die daaglikse lewe is algemeen, veral tydens siekte. Alle siektes was toegeskryf aan die voorvaders, wat vermoedelik gesorg het dat die lewendes siektes gekry het wat hulle dood veroorsaak het om kameraadskap in die geestelike wêreld te verkry.
Vandag word net 'n paar kwale, bv histerie, slapeloosheid en epilepsie, direk toegeskryf deur sommiges aan hul voorouers. Hulle glo dit kan genees word deur die geeste te paai en goeie verhoudings te herstel deur 'n dier te offer, of deur die uitvoering van verwaarloosde pligte.
Aan die ander kant, gaan die Basotho voort om te glo dat, die voorvaders oor die algemeen 'n belangrike rol in die genesing van 'n wye verskeidenheid van siektes en kwale speel. Hul hulp is deur middel van waarsêery aangespreek deur 'n ngaka (dokter), wanneer die oplossing geopenbaar is.
Basotho Genesers en Waarsêers
'n Ngaka is baie invloedryk in die plaaslike Basotho samelewing. Hy of sy diagnoseer en skryf middels voor vir gewone kwale en siektes, verlig en verhoed teëspoed, beskerm teen towery en ongeluk en bring geluk en voorspoed. Die Ngaka help in situasies waar mense nie alleen kan beheer uitoefen nie, of waar hulle onveilig voel.
Om dit te doen, moet hy of sy gebruik maak van medisyne wat hoofsaaklik gemaak is van kruie, bas, ander vorme van plantmateriaal en diere. Die Ngaka is geneig om siektes en die behandeling daarvan as organies te sien, en daarom word min, indien enige, beroep gedoen op die bonatuurlike.
'n Selaoli neem altyd kwale waar deur die gooi van bene, skulpe ens. Afhangende van hul posisie en hoek soos hulle geval het sal die selaoli die pasiënt se siekte diagnoseer, interpreteer en behandel. Die benadering is oor die algemeen gebaseer op die invloed van bonatuurlike verskynsels en die aanroep van towerkuns.
Behandeling is geneig om meer op ritueel en die verligting van aanstoot gee aan geeste deur staat te maak op offers en nakoming van taboes gerig, as op medisyne. 'n Senohe is 'n persoon wat kan sien wat ander nie kan sien nie en wat hom of haar sodoende in staat stel om siektes te diagnoseer en om toekomstige gebeure te voorspel.
Translated by Wilma Koeppen