Dipudi ke diphoofolo tša go hlalefa gomme di sepela ka bolokologi go ja mehutahuta ya mešunkwane, mengwang le dibjalo tše dingwe tša medu ye e tibilego, tše di nago le diteng tša godimo kudu tša diminerale. Dipudi di nyaka maatla, proteine, dibithamine, dimenerale, tlhale (bontši) le meetse, le ge e le gore proteine ka yona ye e turago go feta. Tekatekano yeo e sego ye botse ya dibithamine le diminerale e ka fokotša go šoma ga diphoofolo le go iša ka mathateng a fapafapanego a tša maphelo. Tlhale e bohlokwa go tšwetša pele tikologo ya bophelo bjo botse ka mogodung le go thibela ditšhitišo tša tšhilego ya dijo, mola meetse e le sedirišwa sa theko ye fase go feta gomme gantšhi se a šaetšwa.
Dibithamine tše di Nyakegago tša Dipudi
Bithamine ya A e fa go twantšho malwetši gomme tlhaelelo e ka hlola go ima go go fokolago, go hwa ga ngwana a iso tswalwe, malwetši a mahlo, mathata a go hema, le letšhollo. Tshepedišo ya tšhilego ya pudi e tšweletša Bithamine A go tšwa go kharotine, yeo e lego gona leheeng, diborotlolong le furung ye e tala, eupša e ya tlhaela ka furung ya kgale le phulong.Bithamine ya D e bohlokwa go phethagatša ya go mona kalasiamo le fosforo le letšatši le le ntšhi le a nyakega go hwetša bithamine ya D ye e lekanego. Tlhaelelo e ka hlola kgolo ye e fokolago.
Bithamine ya E e bohlokwa go boleng bja tša maswi le tšweletšo. Bithamine ya E e hwetšwa ka furng ye foreše, eupša e bola ka bjako gore furu ya kgale le mabele a welego e be methopo ye e fokolago. Tlhaelo e hlola phetšišo ya pelo le digoba tša lehlohlolo. Digoba tša ditlhale di ya galoga bjalo ka leina ’bolwetši bja digoba tše tšhweu’. Seemo ga se ka ytlwaelo gore se tšwelele ka phulong goba go fula gomme diphoofolo tšeo di sa fulego di swanetše go fiwa furu ye e botse.
Tlhaelelo ya dibhithamine C le K e gona ka bjang le furung. Go feta fao di ka tšweletšwa ke ditwatši ka mogodung (bithamine ya K) goba ka sebete le diphšio (bithamine ya C).
Dipudi le megodu ye mengwe e na le twatši ka mogodung wa tšona yeo e tšweletšang dibithamine tša B eupša diphelakadingwe ka maleng di ka tloša dibithamine tša B tše di itšego. Tlhokego ya dibithamine di ka hlola cerebrocortical necros, boemo bjo bo hlolago dika tša ditlhale. Se se tšwa go necrosis (go hwa) ga disele ka khotekseng ya bjoko ka lebaka la tlhaelo ya thiamine (Bithamine ya B1).
Molaetša wa Temoša Kalafong: Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.Translated by Lawrence Ndou