Nontsikelelo o a belegwa
Nontsikelelo Thethiwe e be e le ngwana wa bobedi gare ga bana ba bahlano o belegwe go Bonilizwe le Monikazi Thethiwe ka Oktoboro 1918 21, mo tsomong ya Transkei. Mmagwe o be hlwa a babja ka morago ga beke ge a phologa letadi la Spain, Nontsikelelo o be a swanetše go hlokomela bana ba thari ba gabo.
Ge a be a na le mengwaga ye 11, tate wa gagwe o ile a hlokofala, ka nako yeo o be a na le mengwaga ye 15 mmagwe a be a hlokofala le yena, gomme ba mo tlogela gore a tšee karolo ya go ba mme a fepa bana ba thari ba ba raro. O amogetše leina la Albertina ge a thoma go tsena sekolo mo Xolobe.
Ka nako ye a fihlago mafelelong a Sekolo sa Poraemari sa o be le mengwaga ye mebedi ya go feta bana ba mphato wa gagwe ka lebaka ka go phela a se tle sekolong. Ka ntle ga se, o be a dira botse mo ditirong tša setšo le dipapadi e bile o ile a ba mosetsana yo a kgethilwego go ba hlogo/moetapele.
Nako e tee fela ge mengwaga ya gagwe e ilego ya mo gatelela ke ge ba ile ba gana go mo fa pasari ya go tsena sekolo se se Phagamego sa mengwaga ye mene, le ge e le gore o be a le wa mathomo ka go thopa Phadišanong. Barutiši ba Albertina ba be ba befetšwe ka tshwaro ya sa sekolo ye sa lokago gomme ba ngwalela kuranta ya seXhosa , imvo zabantsundu, ba be ba holofela go maatlafatša taba ya bona gore a kgone go thopa sefoka.
Athekele e hwetše šedi ya Moruti wa kantorong ya selegae aa Roma yo a ilego a bolela le Moruti Bernard Huss mo kholetšheng ya Mariazell. Albertina o ile a hwetša pasari ya mengwaga ye mene mo Mariazell gomme motse wa gagwe ka moka wa keteka.
Maemo a mo nageng e be e le gore ga se bana ba bantši ba ilego ba fiwa sebaka sa go ithuta. Buti wa gagwe wo mogolo ga a tsena sekolo. Eupša, o be a na le diruiwa le mošomo wa dijo tša gore a fepe ba lapa la gabo.
Go šoma bjalo ka mooki
Mafelelong a sekolo se se Phagamego; Albertina o be o lebane le sephetho gore o tla dira eng ka morago ga sekolo. Toro ya gagwe e be e le go ba morutiši, eupša maomo a be a sa mo dumelele. O ile a ba mocatholicism ge a be a sa le mo Mariazell gomme a na le maikemišetšo a go dula a sego a nyalwa, o tšere sephetho sa go ba mokgethwa.
Ka fase ga papatšo ya Moruti Huss, o ile a lemoga gore go ba mokgethwa go tla dira gore go be boima go thekga lapa la gagwe. Bakgethwa ga ba gole moputso e bile ga ba tloge mo lefelong la mošomo. Seo se be se ra gore, Albertina o tla palelwa ke go thuša lapa la gagwe ka tšhelete goba go ba bona ge ba mo hloka. Bjale o tšere sephetho sa go ba mooki.
Ka tšhelete ye a bego a e hwetša ge a be a šoma bjalo ka mooki o be a kgona go thuša le go hlokomela bobuti di kgaetšedi tša gagwe, a ba iša sekolong. O thomile go hlahla mo sepetlele sa Johannesburg ka 1940 gomme a thoma bjalo ka mooki wa go belegiša ka 1946. Gantši o ile a swanelwa ke go sepela go etela balwetši mo makheišeneng, a sepela a swere didirišwa tša gagwe ka mo mokotleng godimo ga hlogo ya gagwe.
Ge Albertina a ntse a šoma bjalo ka mooki ke gona fao a ilego a hlakana le monna wa gagwe, Walter Sisulu. Bjalo ka leloko la mokgatlo wa African National Congress (ANC) yo mongwe wa morutiši wa Nelson Mandela, Walter o a le gare ga dipolotiki kudu, ka morago ga nako Albertina o ile a gogelwa gare ga dipolotiki le yena.
O tšwetše pele go ba sedirišwa sa tshenyo ya pušo ya kgethollo, a lebeletše mengwaga ya gagwe ya mmušo, le mathata a ona le golego. O ile a tsebja bjalo ka mme wa setšhaba.
Difolaga tša go fofišwa
Albertina Sisulu fihlile mafelelong a bophelo bja gagwe ka 2 June 2011 ka mengwaga ye 92. O be a le ntlong ya gagwe mo Linden, Johannesburg a lebeletše TV le ditlogolo tša fao a thomilego go babja. Ke ge ba di paramedics ba kitimile mo tiragalong, eupša ba paletšwe ke go mo tsošološa.
E be Mopresidente wa Afrika Borwa, Jacob Zuma, a etela lapa la gagwe go lefa hlompho ya gagwe. O ba tsebagaditše gore o tla hwetša naga ya setšhaba le gore o tla fofiša difolaga ka fao go swanetšego go thoma ka 4 June go fihla ka letšatši la poloko ya gagwe. Albertina o phologile ka bana ba gagwe, Max, Mlungisi, zwelakhe, Lindiwe le nonkululeko gammogo le ditlogolo tše 26 le ditlogolokgolo tše tharo.
Translated by Lebogang Sewela
Lebaka la Mopresidente Mandela a ile a fa basadi boithabišo — e bile e be e le mogopolo wa gagwe — o boletše gore e be e le tlhohlo go...