Yini Itlayimethi?

©Adam Peterson

Itlayimethi yendawo ekulinywa kiyo itjengisa ukufaneleka kwentjalo ngebanga lokobana istjalo esinye nesinye sitlhoga iintlhogakalo ezithize zetlayimethi. Ezinye izinto eziqakatheke khulu zokuhlola ubujamo bezulu kubalwa hlangana amazinga womtjhiso, i-heat unit, ama-chill unit, ubude belanga, ubuswe, umbethe, umoya kanye negabhogo.

Itlayimethi Kanye Nezulu eSewula Africa

iSewula Africa iyinarha eyomileko netjhisako,enezulu ngonyaka eliyi-65% eliphezulu ehlabathini kuthi ngaphasi kwayo kube yi-500 mm. Izulu liqakathekile ekutheni kube nomkhiqizo omuhle wentjalo. Iintjalo ezimbalwa zitlhoga izulu elinengi ekutheni zikhiqize, nekuzintjalo ezifana netiye ezitlhoga kobana kune izulu eliyi-1 000 mm qobe nyaka.

Izulu elina ngeskhathi esithize sonyaka eSewula Africa lenza bona nendawo ekutjalwa kizo ezisemaplasini ezina izulu khulu enyakeni zitlhoge ukuthelelelwa. Iinthelo zendaweni ye-ceres esesifundeni se-Western Cape ukwenza isbonelo. Iintjalo zithelelelwa ehlobo lokha nakomileko ngebanga lokobana iindawezi zithola izulu elinengi enyakeni.

Ngebanga lokobana iSewula Africa iyinarha etjhisako neyomileko amanzi alahleka ngonyaka ngebanga le-evaporaton izinga lawo liphezulu begodu lingezelela itlhogakalo yamanzi wokuthelelela.

Yini Itlayimedi Macro-climate?

I-Macro klayimethi  itlhadlhula isimedo senarha. Iindawo ezikulu ezinomhlobo ofanako wetlayimedi zihlanganiswe zoke bazatjengiswa emebheni. Zingahlukaniswa ngokuhlanganiswa ngokusetjenziswa kwemthetjhwana ethize yetlamethi efana ne-Köppen climate zone. I-Köppen climate zone ehlukaniswe mafektha amahlanu amakhulu, ajanyelwe magabhadlhela u-A, B, C, D kanye no-E. Ukwenza Isibonelo igabhadlhela u-A lithrophikhali bese kuthi u-E jamele i-polar.

Yini Itlayimedi i-Meso-climate?

I-Meso climate jamele itlayimedi yenarha le. Kunemihlobo embalwa ye-tlayimedi yomhlobo we-meso otholakala ku-macro climate zone ethize. Imirhwa yetlayimedi yomhlobo we-meso-kanye nokusabalaliswa kwayo kwejiyografi kuvamise ukobana kuye ngokobana i-topography injani. I-Topography ifaka hlangana izinto ezifana nenkhisi, iintaba kanye nemilambo.

I-Meso climate ezombeleze i-Magaliesberg, egijima etjingalanga yePitori edlula e-Rustenburg Isibonelo esihle. Umkhuphuka ophakathi osencenyeni esepumalanga yentaba ufuthumele kunaloyo ophakathi etjingalanga. Lokhu kutlhadlhula umehluko hlangana kwama-meso climate amabili. Umenyuka osepumalanga uqale ngelangeni begodu imisebe yelanga ethize ivala inarha ematsikani, okwenza bona kungene umtjhiso omnengi enarheni leyo.

Umenyuko oqale epumalanga ye-Magaliesberg awunambethe begodu unamazinga womtjhiso unyaka woke afanelana nentjalo zamalamula kanye nentjalo ezithrophikhali ezithelelelwako. Iinkhisi eziphasi, nanyana kunjalo zinetlayimethi ehluke khulu kunalezo eziphakathi. Lapha, ubusika bumakhaza begodu umbethe wenza bona inarha yakhona ingafaneleki kobana kungatjalwa iintjalo ezithrophikhali.

Ngenjani Itlayimede e-Micro-climate?

Imehluko yetlayimedi e-micro kuvamise kobana kube zizinto zemvelo ezihlobane nendawo ezincani. Ukuthelelela kuvamise ukusetjenziselwa ukulungisa itlayimedi: Isimu ethelelelwako endaweni incenye yayo elirhalawumba nanyana elirhalawumba ihluka khulu kunetlayimedi eyizombelezileko eyindawo engathelelelwako, khulukhulu eendaweni ezilirhalawumba.

Translated by Busisiwe Skhosana