Maxelo na Kuna ka Mpfula e Afrika Dzonga
Afrika Dzonga ya hisa, i tiko ro oma, leyingana mpfula yale xikarhi yaku tlula 65% hi lembe eka ndzhawu leyinga ntsongo eka 500 mm. Kuna ka mpfula switekiwa tani hi mpimo wale hansi wa mpfula leyi phameriwaka swimilani. Swimilani swotala swina swilaveko swa mpfula yale henhla, kufana na swibyariwa swa tiya leswi lavaka kutlula 1 000 mm hi lembe.Ntumbuluko wa nguva ya mpfula e Afrika Dzonga wu endla leswaku kuva na swilaveko swo cheleta e mapurasini laha kungana timpfula tale henhla hi lembe. Swibyariwa swa mihandzu e Ceres exifundzheni xa Western Cape tani hi xikombiso. Swibyariwa swicheletiwa na nhlekani loko ku omile hi ximumu tani hileswi ndzhawu liya yikumaka mpfula yotala hi xixika.
Hikuva Afrika Dzonga ya hisa, yi tlhela yi oma ku lahlekeriwa ka mati hikokwalaho ka kuhaha swile henhla swinene naswona ku engetela swifanele ku endliwa hi nchelelto.
Xana Iyini Maxelo ya Macro?
Maxelo ya Macro- swivula maxelo ya tiko. Tindzhawu letikulu letingana maxelo yofana ti vekiwa eka ndzhawu yin’we kutani tikombisiwa eka map. Leswi kungava ku vekiwa eka ntlawa wun’we kuya hi nhlanganelo wa mindzelekano ya maxelo kufana na Köppen climate zones. Maxelo ya ntlawa wa Köppen ya avanyisa maxelo hi tinxaka ta ntlhanu letikulu, leti yimeriwaka hi maletere lawakulu ya A, B, C, D na E. Xikombiso A yi yimele tropical na E yi yimele polar.Xana Iyini Maxelo ya Meso?
Maxelo ya Meso swivula maxelo yalaha kaya. Tinxaka totala ta maxelo ya meso tikumeka eka macro-climate zone yokarhi.Swihlawulekisi swa maxelo ya meso xikan’we naku mphakelo wa mbango switala kuva swilawuriwa hi topography. Topography yikatsa swilo swofana na minkova, tintshava na milambu.
Maxelo ya Meso ematlhelo yava Magaliesberg, ya famba kusuka e vuhuma dyambu kuya evupela dyambu bya Pretoria kuhundza e Rustenburg i xikombiso xa kahle. Ku khandziyana ka tintshava hile tlhelo ra n’walungu ra ntshava hi laha ku kufumelaka kutlula edzongeni wa tintshava letiya. Lawa i maxelo yambirhi yohamba. Tlhelo ra n’walungu ra ntshava ri langute dyambu naswona miseve yin’wana yadyambu yi funengeta ndzhawu yikulu, leswi endlaka leswaku kuhisa eka ndzhawu yoleyo.
Tlhelo ra n’walungu ra Magaliesberg arina gwitsi naswona rina mahiselo yale henhla lembe hinkwaro leswinga kahle eka swimilani swofana na malamula xikan’we na swin’wana leswi tsakelaka kuhisa ehansi ka ncheleto. Le hansi ka ntshava, hambiswiritano kuna maxelo yohambana loko ku pimanyisiwa nale xikarhi. Laha, xixika xititimela ngopfu naswona gwitsi ri endla leswaku ndzhawu leyi yiva leyinga lulamelangiki swibyariwa leswi tsakelaka kuhisa.
Xana Iyini Maxelo ya Micro?
Leswi hambanyisaka maxelo ya Micro kutala kuva swilo swa ntumbuluko naswona swifambisana na tindzhawu tintsongo swinene. Ncheleto wutala ku tirhisiwa ku cinca maxelo ya micro: ndzhawu leyi cheletiwaka eka masimu lawa yanga oma nyana kumbe leyinga oma ya hambana swinene na leyinga ekusuhi yinga chaletiweki, ngopfu ngopfu e mananga.Translated by Ike Ngobeni