Ndi mini cNyimelo ya Mutsho?
Nyimelo ya mutsho ya fhethu hune ha vha na bulasi iya kona u amba tshimela tshine tsha vha uri tsho lugela ro sedza nyimelo ya mutsho. Zwinwe zwithu zwine zwa thusa vhukuma kha nyimelo ya mutsho ndi mutsho wone une, mufhiso, hune ha nga vha ho fhola, u lapfa ha duvha, u kona u dzhea ha muya, khuli, tshifhango na mvula.
Nyimelo ya Mutsho na mvula Afrika Tshipembe
Afrika tshipembe hu ya fhisa, ndi shango line la vha uri lo oma hune ha vha na mvula dzine nga nwaha ndi 65% zwine zwa vha fhasi ha 500 mm. Hedzi mvula dzi dzhiwa sa tshithu tsha u thoma uri hu kone u vha na zwimela zwine zwa do bvelela. Zwinwe zwa zwimela zwi ya vha zwi tshi khou toda mvula nnzhi, u fana na tie ine ya vha i tshi khou toda 1 000 mm nga nwaha.
Kunele kwa mvula nga khalanwaha Afrika tshipembe ku ya ita uri hu vhe na thodea ya u kona u sheledza mabulasini hune ha vha na mvula nnzhi. Mitshelo ya deciduous ire Ceres Western Cape ndi yone tsumbo. Zwimela zwi sheledziwa musi tshilimo tsho oma ngauri hafha fhethu vha wana mvula nzhi vhuria.
Nga mulandu wa uri Afrika tshipembe ndi fhethu hune ha fhisa vhukuma, hu ya vha na madi manzhi ane a xela nga u fhalaa ha kona u gonya thodea ya u sheledza.
Ndi mini Macro-climate?
Macro-climate hu vha hu tshi khou ambiwa nyimelo ya mutsho ho sedziwa shango lothe. Fhethu hune ha vha huhulwane hune ha vha na nyimelo ine ya fana ya mutsho dzi ya vhewa nga zwigwada dza sendedziwa kule kha mapa. Hezwi zwi nga taluswa ho sedziwa ho tangana dzi nyimelo dzo vhalaho dza mutsho dza parameter u fana na Köppen climate zones.
Köppen climate uri u i taluse ivha yo bva zwipida zwitanu zwine zwa vha zwi tshi khou taluswa nga madanzi A, B, C, D na E. sa tsumbo A ndi ya tropical E ndi ya polar.
Ndi mini Meso-climate?
Meso-climate hu vha hu tshi khou ambiwa huna dzi tshaka nnzhi dzo fhambanaho dza meso-climates dzi ya kona u wanala kha dzi macro-climate zone dzo taluswaho.
Dzi mvumbo dza nyimelo ya mutsho dzine dza vha uri dzi ya talusa na zwithu zwa hone zwa geography zwi vha kanzhi zwi tshi khou phadaladziwa nga topography. Topography hu vha hokateliwa zwithu zwine zwa nga miedzi dzi thavha na milambo.
Meso-climates ine ya vha u mona na Magaliesberg, I tshi khou gidima dubo lwa devhula uya tshipembe ubva Pitori wa fhira Rustenburg ndi yone tsumbo ya vhudisa. Hune ha vha vhukati ho adzaho kha dubo lwa vhubvaduvha ha dzi thavha hu vha hu tshi khou dudela u fhira vhukati thungo ya vhukovhela. Hezwi hu vha hu zwone tsumbo mbili dza meso-climates.
Thungo ya vhubvaduvha hu vha ho sedza duvhani na u dala ha duvha hu ya vha ho valwa nga duvha fhethu hunzhi hune ha vha uri ho vulea, vha vha zwi tshi khou isa mufhiso munzhi kha vhupo.
Kha thungo ya vhubvaduvha ha Magaliesberg hu vha hu sina murotho na luthihi, ha vha na mufhiso muhulwane nwaha wothe une wavha wo tou tea vhukuma kha dzi citrus na zwimela zwa duvhani hune ha vha u tshi khou tou sheledziwa. Hune ha vha hu tshi tou vha fhasi fhasi, naho zwo ralo hu ya vha na nyimelo ya mutsho yo tou fhambanaho tshothe wo vha mbedza na ya vhukati. Hafha vhuria hu ya rothola vhukuma wa tou oma na u oma zwa ita uri hafha fhethu hu sa mele zwimela zwine zwa funa mufhiso.
Ndi mini Micro-climate?
Micro-climate phambano dza hone kanzhi dzi vha dza mupo hune dza vha dzi tshi khou kwama fhethu hune ha vha hutuku. Hu ya shumiswa nga maanda zwa u sheledza micro-climate: tsimu ine ya vha uri yo sheledziwa kha semi-arid kana arid zwi vha zwi tshi khou fhambana nga maanda nga mulandu wa nyimelo ya mutsho ine ya vha i tshi khou mona na fhethu hu ne ha vha uri ahu sheledziwi, nga maanda kha soga.
Translated by
Khalirendwe Nekhavhambe