Kade amaTsonga

Ipilo Emzini

©Dr Peter Magubane

Ukubelethwa komntwana kusikhathi sethabo emphakathini wamaTsonga. Kuvamise kobana isihlobo esidala esisikazi, nanyana abanye abafazi, barhelebhe umma ozithweleko lokha nasele esesigabeni sokugcina sokuzithwala kanye nalokha nakabeletha isana lakhe. Amasana anikezwa iinhlanhla kanye nezinto ezirhatjisiweko namabhengela aphothelweko.

Kuvame bona abomma bawamunyise okungasenani iminyaka emibili. Kuthi bangarhona ukukhamba, umthwalo wokubakhulisa gade wabelwana hlangana kwakammalo kanye nodadwabo omdala.

©Dr Peter Magubane

Abentwana kulindelwe kobana benze imisebenzi yekhaya kusukela basese bancani. Amadodakazi arhelebha ummabo ngemisebenzi yangendlini yaqobe malanga, ekubalwa hlanga Na ukubuthelela iinkuni, ukuyokha amanzi emlanjeni oseduze, esizibeni nanyana epompini, ukuthwala amanzi ngemumathi ehloko.

Abesana abadala bayalusa iinkomo zomdeni, lokha abesana abancani balusa iimbuzi. Eencenyeni ezinengi ze-Transvaal ukobana umdala gade kuthoma ngemva kokobana uye engomeni. Abesana kanye nabentazana gade baye eengomeni ezahlukeneko, ngemva kokobana benze lokho gade bavunyelwe kobana bangatjhada.

Translated by Busisiwe Prudance Skhosana