Wild Ginger

© Ton Rulkens

Dzina

Wild Ginger kana Natal Ginger

Dzina ḽa tshi Latin

Siphonochilus aethiopicus

Ṱhaluso

Midzi ya hetshi tshimela a i tou nukhelela fhedzi sa ginger lini, fhedzi i dovha ya vha na muthetshelo wayo. Hetshi tshimela ndi tshipiḓa tsha muṱa wa ha ginger nahone tshi na maṱari ane ahula musi kana ono ṱuma lurere. Ndi ḽiluvha ḽine ḽa vha na munukhelelo, ḽine ḽa vha na u vulea ha 60-80 mm, muvhala ndi pinki ine ya vhonala i tshi khou yela kha phephulu, nahone i wanala tsini- tsini na mavu.
Naho huna uri u naka ha ḽiluvha ndi zwithu zwa ḓuvha lithihi, hetshi tshimela tshi ya kona u ita maluvha ano swika 25 ubva nga ṅwedzi wa Khubvumedzi u swika kha Ḽara. Midzi ya hone iya shumiswa sa mushonga wa u lafha mukhushwane na hone a i lengi u ngalangala ḓakani.

Nḓowelo

Hetshi tshimela tshi ya vhonala tshi tshi khou hula matomboni na maḓakani a Afrika tshipembe, hunwe fhethu fhedzi ai tsha wanala.

Mawanwa

Hetshi tshimela tshi ya shumiswa nga vhunzhi kha mishonga ya tshithu, nga mulandu wa hezwi i dzula i tshi khou kaniwa – hunwe a i tsheh. Hu khou humbulelwa uri a i tsha vhonala kha maḓaka a Kwazulu natal. Zwazwino huna vhathu vhane vha khou ṱavhana na hetshi tshimela u itela uri tshi songo fhela.
Hetshi tshimela tshi ya shumiswa u tsireledza kha lupenyo na dzi ṋowa nga vhathu vha mazulu, midzi ya hone iya shengiwa u itela u lafha Asthma, mukhushwane, u hotola. Vhafumakadzi vha maswati vha ya i shumisa musi vha tshi ya maḓuvhani na maswati vha ya i shumisa u itela u lafha malaria.