Mavabyi ya Fungi ya Madiriva

© Oliver MacDonald

Nkatsatsakanyo wa Fungi

Fungus yivonaka hi microscope leyi fanaka swinene na ximilani kambe yintsongo. Yina mbewu yayona leyi milaka loko se yimirile yisungula ku mila marhavi lawa ya vuriwaka hyphae. Yitala ku hatlisa ku mila eka maxelo lawa ya kufumelaka no tsakama se yisiya mbewu leyi hangalasiwaka hi moya na mati. Xikombiso xa kahle xa fungi iku kurha loku humelelaka eka xinkwa loko xitshame eka plastiki kuringana masiku nyana. Ka kufumela no tsakama endzeni ka plastiki ya xinkwa leswi endlaka leswaku swi olova kuva mbewu leyi yi mila.
Mbewu ya Fungi yi hahisiwa kumbe ku hangalasiwa eka tluka rotsakama ra nsinya wa mudiriva, rhavi kumbe xichocho xa madiriva ehansi ka maxelo lawa ya tsakamaka. Yikota kunghenelela ematlukeni hi swimbhovani leswinga eka tluka kumbe kwihi na kwihi eka tluka. Loko se yitshamile yidya matluka yalawo laha yihangalakaka himatlhelo hinkwawo, yiteka swakudya hinkwaswo laha tluka risalaka riri ra mpunwe kumbe buraweni. Ndzhawu leyinga fa yihundzuka buraweni endzhaku yiva ya ntima kasi laha ko basa na voya nyana ku kulak u endla marhavi ya fungi.
Fungi yinga tshama yingaha endli nchumu eka ximilani lexinga hlaseriwa, kumbe eka misava laha yinga kona kumbe e ka matluka. Loko kuriku nhlaselo wuve kona, fungi ayi lawuleki hiku olova, kambe vulawuri byi kumeka hiku tirhisa mirhi ya kona. Mirhi leyi tirhisiwaka yi tswongiwa hi ximilani naswona yi dlaya fungi eka xona. Mavabyi lawa yanga toloveleka ya fungi hilawa landzelaka powdery mildew (oidium), downy mildew (Plasmopara viticola), dead arm disease (streepvlek - Phomopsis viticola), botrytis (vaalvrot), Eutypa dieback (tandpyn) xikan’we na ‘Black Goo’ (wortelvrot).

Translated by Ike Ngobeni