Cantaloupe

© Louise Brodie
Vito ra xi science: Cucumis melo
Vito ra ntolovelo: Cantaloupe, Melon, Sweet melon, Musk melon or Spanspek

Ximilani lexi xivikiwa kuva xitumbuluke e Dzonga vupela dyambu bya Asia laha rosungula axi vuriwa Musk Melon hikokwalaho ka nuhelo wa xona loko xivupfile. Muhandzu lowu wuvuye wuyisiwa e Europe endzhaku ka nkarhi naswona wuthyiwe vito ra doroba rale Italy leri vuriwaka Cantalupo laha xinga byariwa endzhaku kaloko mbewu yakona yitava yitisiwile kusuka e Armenia kusuka eka Persian Empire.
Laha kuna xitori lexi tsakisaka swinene endzhaku kaloko kuve na kutshembiwa leswaku xi na masungulo ya Afrikaans laha vito ra cantaloupe, spanspek risukaka kona. Kuvikiwa kuva xitumbuluke e Spaanse spek leswivulaka Spanish bacon. Lady Juana Maria Smith, nsati wa mu Spanish wa Sir Henry (Harry) Smith (loyi a tsakela kuvitaniwa Harry), Governor wale Cape Colony exikarhi ka malembe yava 1800’s, vatsakele Cantaloupe kumbe Musk Melon leswaku swiva swakudya swayena swan a mixo kasi nuna wa yena a tsakela matandza na bacon. Hikokwalaho ka ndzhaka ya yena yavu Spanish yakuva yinga tolovelekangi, xi thyiwe “Spanish bacon” swakudya swana mixo hi vatirhi vayena.

Nhlamuselo Ya Ximilani

Ximilani lexi xa cantaloupe xiwela eka ndyangu wa cucurbit. Cantaloupes yitswariwa hi nsinya lowu navaka swinene e hansi. Nsinya wakona wa seketeriwa eka tinxaka letintsongo ta ximilani lexi. Ximilani lexi xina timintsu letinga tlhaveki tinghena ngopfu ehansi ka misava kambe ti naval aha kunganamatluka ya nsinya lowu. Ximilani lexi xina riminstu ra nseketelo leri nghenaka ehansi kuya fika kwalomu ka 30 kuya eka 40 cm. Kutani ke swina nknka kulawula nhova leyi milaka xikan’we naku tshamela ku cheleta tani hileswi timintsu totala tinga eka misava yale henhla kuringana 20 cm.

Switirhisiwa

Cantaloupe i muhandzu lowu wudyiwaka waha tsakama wuriwoxe. Yinga endliwa juzi kumbe yihlanganisiwa na mihandzu yinwana eka ti saladi ta mihandzu kumbe tani hi dessert. Tinxaka tin’wana ta omisiwa.

Swilaveko Swa Misava Na Ndzulamiso

Tshama u endlile leswaku misava yawena yi kambisisiwile loko unga se sungula kululamisela kutiyisisa leswaku swilaveko na leswi yi xotaka swona leswaku swita lulamisiwa loko kunga se byariwa. Cantaloupe yitirha kahle eka misava ya sandy loam kuya eka leyi yinga loam ka ntsongo. Misava loko yiri na vumba yisivela kukula kahle ka timintsu xikan’we naku nghenelela e hansi ka misava. Misava yifanele kuva na pH leyinga exikarhi ka 6.0 na 7.
Kwalomu ka nhungu wa mavhiki loko kunga se byariwa u fanele ku chela ti phosphates na lime ku pfuneta ku lulamisa pH xikan’we na manyoro kutani yarimeriwa ehansi ka misava kuringana 60 cm. Kwalomu ka mavhiki yambirhi loko kunga se lulamisiwa misava yale henhla eka seedbed. Leswi swiendliwa hiku tirhisa disk harrow kumbe rotavator kufayelela maguvadi xikan’we naku susa nhova leyingavaka yiri kona leyi yaha kumilaka. Loko kuriku kuta byaleriwa ehenhla kati seed beds kumbe ti ridges leti tlakukeke, leswi swifanele ku lulamisiwa mavhiki yambirhi loko kunga se byariwa. Loko kuve kuta tirhisiwa ncheleto wa drip yifanele ku vekeriwa hinkarhi lowu naswona loko kuve kuta ndlaleriwa hi plastiki leswi swita endliwa hinkarhi lowu.

Maxelo

Cantaloupes ti rhandza maxelo yo kufumule naswona tihanya kahle eka mahiselo ya na nhlekani lawa yanga exikarhi ka 20°C kuya eka 30°C naswona loko mahiselo yana madyambu yari eka 15°C naswona yakala. Makulelo ya hunguteka loko mahiselo ya chika kuya e ka 10°C. E hansi ka 10°C kukula ka mihandzu swa khumbeka swinene naswona swi lahlekerisa swinene eka mbuyelo. Ximilani lexi xi chava swinene gwitsi naswona swimilani leswintsongo swa fa hikokwalaho ka xirhami. Mpfula loko yina endzhaku nyana ka nkarhi wakukula swina ntshikelelo swinene eka kuva mihandzu yi hlayiseka loko yi tshoveriwile. Mpfula yi endla leswaku kuva na fungi.

Swibyariwa

Honeydew, Galia, Hales Best, Piel de Sapo, Imperial, Edisto, Eastern Shipper, Majestic, Charentais, Fargo na Caribbean King hitiin’wana ta tinxaka naswona kuna tin’wana totala.
Kuva u kuma muxaka wa kahle swinene ku humelerisiwa eka ndzhawu leyi unga eka yona swilava leswaku u kuma switsundzuxo kusuka eka extension officer kumbe mutivi wale kusuhi.

Translated by Ike Ngobeni