Timphawu Letikumkhonto Wekuvikela wase Ningizimu Afrika

Umkhonto wekuvikela lomusha wase Ningizimu Afrika wakhiwe ngetindlela letimbili, lobitwa ngesisekelo lesimise kwendingilizi kanye nalokuma lokusandingilizi lokuhambako, ngaphansi tilinganiso tetimphawu letikhetsiwe letisita kutjela indzaba nge Ningizimu Afrika kanye nentsatsakusa yenkhululeko yebantfu bonkhe.

Kuma kwe Sisekelo Lesisandingilizi

Tinhlobonhlobo letehlukene letihlanganisiwe – Kubhalwe ngelulwini lwe Khoisan/ lwebantfu be Xam, !ke e: /ixarra //ke, kusho kutsi ‘Bantfu labehlukene bayahlangana’. Ngendlela ngayinye, kukhomba kuhlangana phakatsi kwemcabango munye kanye netento. Ngendlela lecociwe, kukhomba kutsi njengesive kumele sihlangane sibemunye/ndzawonye ngendlela yekuvana kanye neligcabho lesive.
©Jacques Marais
Umboko weNdlovu – Tindlovu tatiwa ngekubanelwati kanye nekuvisisa kanye nekuba nemandla. Kumbutfo wekuvikela, tiphindze tikhombise kulingana kanye nengunakaphadze.
©Tracey Derrick
Tindlebe te Mabele – Letindlebe timelela kuvutsisa. Kucala kuvela kanye nekukhula kwemabele kumele kukhula kanye nekutfutfuka kwesive kwentela kutfola ematfuba langakakaleki. Kuphindze kuhambisane nekwakheka kwebantfu phindze kumelele kulima/kufuya kusuka emhlabeni.
©Roger de la Harpe
Lihawu – Linetindlela letimbili kumkhonto wekuvikela, limelela kuvikela kwemoya kwesive setfu kantsi phindze libambe letinombolo letimelele bungitsi.
©Roger de la Harpe
Tinombolo teBantfu – letitinombolo titfolwa kusuka emsebentini wetitfombe telitje lelatiwa mhlabawonkhe lase Ningizimu Afrika letitfolakala etjeni le Linton, lenyalo lakhelwe eMsamo lose Dolobheni lase Kapa eNingizimu Afrika. Njengetindzawo tetfu letindzala letatiwako, ema Khoisan, asifakazelo sebuntfu betfu lobatiwako njengebantfu base Ningizimu Afrika. Letinombolo kulesitfombe tibonakaliswe/tibekwe ngendlela yekubingelela lomunye, loku kukhombisa kuhlangana. Kuphindze kumelele indlela yamunye yekungena endleleni lenkhulu yekutivela ukhona esiveni kanye nangekuchutjelwa, buntfu lobubutsisiwe.
©Roger de la Harpe
Sikhali ne Sagila – loku kumela luphawu lwekuvikela kanye nekutimela, kuphindze kumelele lemilente lenemandla enyoni yamabhalane. Njengoba lesikhali nesagila kulelephansi, kukhombisa kuthula.

Kuma Lokusandingilizi Locondze Etulu

©Nigel Dennis
Le Protea – Ikhonjiswa njengeluphawu lolumelele lobuhle bebuve/indzawo yetfu, ngalembali lemelele kuphumelela kwetfu njengesive lesifuna imibono yandvulo yase Ningizimu Afrika. Kuphindze kukhombe kukhula kusuka emhlabeni kanye nekukhula ngetulu, ngekukhombisa lokuphelele kwemfutfo/emandla. Imibala leyatiwako kakhulu yase Afrika ibekelwe ema protea; nguluhlata, ligolide, ngubovu kanye namnyama.
©Shem Compion
Inyoni yaMabhalane – kulomkhonto wekuvikela sive lenyoni yamabhalane ikhonjiswa indiza, ikhombisa litubane kanye nekukhula. Inyoni lenemandla, letinyawo tayo, letimelelwe ngulesagila kanye nesikhali, tisita/tilekelela ekutngeleni tinyoka, lekukhomba kuvikela esiveni kutotonkhe titsa. Lenyoni isitfunywa sasemazulwini, lesikhombisako lana bukhosi lobuhle. Letimphiko tayo letiphakeme tiyinkhomba yekuphakama kwesive setfu, lephindze iphe kuvikeleka. Lenyoni yamabhalane ikhonjiswe kugolide, lekhombisa kuhlangana kwayo nelilanga kanye nemandla laphakeme kakhulu.
©Shem Compion
Kukhuphuka kwe Lilanga – Lelilanga liyinkhomba yekukhanya, buhle nemandla. Limelele lwati, sijubo lesihle, emandlalangiwo, kufuna kwesibonelo kanye nekutsembisa kwekutalwa futsi. Kuyindlela yetimphilo tonkhe, tekukhanya phindze kumelele buntfu bonkhe lobuphelele. Tonkhe tindlela temkhonto wekuvikela tihlanganiswe kwentela kwakha kuma lokungaphansi nalokungetulu lokwenta luphawu lwesikhali noma sikhatsi ngaphandle kwekuphela. Kusuka kumboko kuya ekuphakameni kwelilanga lokuma lokwakhekile nguloko kwelicandza lapho khona inyoni yamabhalane icondzisa. Ngeluphawu, kufaka kutalwa phindze kwemoya wesive setfu sebuchawe kwase Ningizimu Afrika.Translated by Phindile Malotana

Sikhatsi seTimphawu teSive

Bantfu nje base Ningizimu Afrika bangenela imibuto yesive kwentela kwakha kanye nekucedzisa lokwakhiwa kweTimphawu tetfu teSive....more

Umlandvo weTimphawu teSive Letinsha tase Ningizimu Afrika

Ngemuva kwenkhululeko yelukhetfo lwekucala nga 1994, leTimphawu teSive taKhomishana tatsatsa umsebenti wekubuta sive sase Ningizimu Afrika ...more