Mimfungho eka Mfungho wa tiko ra Afrika Dzonga

Coat of arms leyintshwa ya tiko ra Afrika Dzonga yi endliwe hi swiphemu swimbirhi, lexivuriwaka oval shape of foundation xikan’we na oval shape of ascendance, laha hansi hileswi vuriwaka hiti symbols leti hlawuriweke ku pfuneta ku hlamusela xitori xa Afrika Dzonga xikan’we na kufika ka xidimokirasi xa vanhu va rona.

Xivumbeko xa Oval xa Foundation

Motto – Wu tsariwe hi ririmi ra xi Khoisan ra vanhu va /Xam, !ke e: /xarra //ke, leswivulaka ‘Diverse People Unite’. Hi xin’we hi xin’we, xikombisa vun’we exikarhi ka miehleketo na swendlo. Loko swihlanganile, swikombeta leswaku tani hi rixaka hifanele kuva nyandza yin’we hirikarhi hi tiva lomu hi yaka kona na kutinyungubyisa tani hi tiko.
©Jacques Marais
Timhondzo ta ndlopfu – Tindlopfu titiveka tani hikuva na vutlharhi na matimba. Eka coat of arms, tiyimela vutilawuri na hilaha kunga heriki.
©Tracey Derrick
Tindoho ta koroni – Koroni yi yimela ku nona ka misava. Ku mila na kukula ka koroni swikombisa kukula na kuhumelela ka rixaka rerhu kufikelela vuswikoti lebyinga heriki. Titlhela tikomba nhlayiseko wa vanhu xikan’we nakuyimela vurimi eka misava.
©Roger de la Harpe
Xitlhangu – Xina mintirho yimbirhi eka coat of arms, yiyimela nsirhelelo wa ximoya eka rixaka rerhu naswona xitlhela xi khoma swilo leswi yimelaka vutitivisi bya hina.
©Roger de la Harpe
Swivumbeko swa vanhu – Swivumbeko leswi swisukela eka swifaniso swa vutshila bya maribye swandhuma leswi kumekaka eka Linton stone, leyi hlayisiwaka e South African Museum e Cape Town. Tani hi vatshami vakhale lava tivekaka eka misava ya hina, ma Khoisan, i vumbhoni bya nhlangano wa vumunhu na ndzhavuko wa ma Afrika Dzonga. Swivumbeko leswi eka xifaniso swikombetiwa hi ndlela yaku xewetana, leswi kombetaka vun’we. Switlhela swikombisa ndlela ya un’wana na un’wana kuya eka ku cinca hi ndlela yale henhla eka rixaka hiku engetelela, nhlanganelo wa vanhu.
©Roger de la Harpe
Tlhari na xigiya – Leswi swiyimela swikombiso swa nsirhelelo na vulawuri, switlhela swikomba milenge yotiya ya xinyenyani xa secretary bird. Tani hileswi tlhari na xigiya swinga vekiwa ehansi, sweswo swikomba kurhula.

Xivumbeko xa Oval xa Ascendance

©Nigel Dennis
Ximilani xa Protea – xikombisiwa tani hiku yimela kusaseka ka tiko ra hina, laha mabilomu ya yimelaka vuswikoti bya hina tani hi rixaka eka kuseketela African Renaissance. Switlhela swikombeta kukula kusuka eka misava naku kurisa kusuka e henhla, leswi kombaka kuhlangana loku heleleke ka swilo leswi hinkwaswo. Mihlovo leyinga duma ngopfu ya Afrika yivekiwile eka xiluva xa protea; rihlaza, nsuku, wotshuka na wa ntima.
©Shem Compion
Xinyenyani xa Secretary – Eka Coat of Arms xinyenyani xa secretary bird xikombiwa xiri eku hahaeni leswi vulaka kukula na rivilu. Xinyenyani xa matimba, lexi milenge ya xona, yiyimeriweke hi tlhari na xigiya, leswi xipfunaka ku hlota tinyoka, leswi kombisaka nsirhelelo eka rixaka eka valala. Xinyenyani i ntsumi kusuka e matilweni, leswi kombetaka ndzhuti wa vukwembu. Tipiku letinga tlakusiwa i xikombiso xaku tlhandluka ka rixaka ra hina, laha hiletlhelo swihi nyikaka nsirhelelo. Xinyenyani xa secretary bird xi kombetiwe hi nsuku, leswi kombetaka kufambelana na dyambu na matimba yale henhla.
©Shem Compion
Dyambu leri tlhavaka – Dyambu ri kombeta ku voninga, ku fuwa na matimba. Ritlhela rikomba vutivi, vuahluri bya kahle, matimba yaku navela, vuswikoti byo langutisisa xikan’we na xitshembiso xaku tswariwa nakambe. Leswi hiswona switisaka vutomi hinkwabyo, bya rivoningo naswona swiyimela xiheri xa vumunhu. Hinkwaswo swilo leswinga eka Coat of Arms loko swihlanganile kusuka e hansi kuya eka swivumbeko swa oval swale henhla swi endla xikombiso lexinga heriki. Kusukela eka timondzo ta ndlopfu kuya eka dyambu leri tlhavaka xivumbeko lexi vumbiweke hi lexi xa tandza leri humaka eka xinyenyani xa secretary bird. Swikombiso leswi swi vula ku tswariwa nakambe ka moya wa tiko lerikulu leri hluleke ra Afrika Dzonga.Translated by Ike Ngobeni

Isikhathi Ngokulandelana Kwaso Sephawu Lesitjhaba

Mu Afrika Dzonga un’wana na un’wana uve na xiave eka kutihlanganisa na ntshungu ku endla naku hetisisa ku endliwa ka ti symbols ta tiko....more

Ti symbol tintshwa ta matimu ya Afrika Dzonga

Endzhaku ka nhlawulo wo sungula wa xidimokirasi hi 1994, va National Symbols Commission va teke vutihlamuleri byaku kombela vaaki va tiko ra...more