Zwiko zwa Maḓi
Tshiko tsha Madi
Maḓi oṱhe a swika fhasi kha shango nga tshaka dzo fhambanaho dzine maḓi a ḓa ngadzo, dzi nga ho, mahada, mvula, tshifhango, sleet kana mist (khuli). Huna tshaka mbili dza maḓi ane ra shumisa kha zwavhulimi u sheledza na u shumisa zwahayani sa u nwa na u bika, ane a vha a maḓi a fhasi ane a tshimbidzwa fhasi fhethu hune hanga mulamboni na tshisimani a tshi ya fhethu hune a khou shumisiwa hone, na maḓi o no bva fhasi ha mavu ane a tshimbila nga dzi aquifers na fussures kha shango hune a dovha hafhu a swika ntha ha mavu nga one aṋe kana u dzhenelela ha muthu nga u tou vhora kana zwisima.
U Vhewa ha Madi
Maḓi a vhulungiwa madamuni u bva afho a bommbiwa kana arali fhethu hu tshi tenda uri maḓi a tshimbile a shumiswa kha u sheledza kha masimu. Ndo zwo nga kha u dzimuwa ha maḓi (evaporation) I nga vha ṱhukhu arali madamu a tshi kona u vhulunga madi manzhi. Maḓi a ne a bvaf hasi a bvaf hasi a bommbiwa mimithara I swikaho 100 u bva fhasi atshiya madamuni ubva afho a shumisiwa u sheledza, hunwe a tou bommbiwa o tou livha kha zwimela zwone zwiṋe na kha masimu a tshi bva kha aquifers fhasi. Maḓi ane a bva fhasi a a dovha a swika kha surface a ita dzi springs. Hunwe dzivha ḽi a vha hone zwo bva khadzi springs kana hune mulambo wa tanḓavhuwa fhethu holinganelaho, hune vhuvha ha fhethu ha tenda.
Zwa u Kona u Langa Madi
Madi a langiwa nga u ita migero, canals na dzi bommbo, hune madi aya kona u vhewa hone ashumiswa. Madi u nga a shumisa a tshi khou tshimbila kana wo thoma wa tou avulela. Ndi khwine madi atshi valelwa u fhirisa uri adzule atshi khou tshimbila kha migero, ngauri a ya vha a tshi khou ya na kha mavu.
Zwa u Bommba Madi
Bommbo nnzhi dza u sheledza a dziitiwi uri dzi shume nga muḓagasi, pitirolo kana dizili. Hu na tshaka mbili dza bommbo, centrifugal pump na displacement pump.
Displacement pump I shuma nga maḓi ane a dzhena kha pump chamber nga kha muṋango, musi a tshi dzhena a bvisa maḓi are kha chamber nga u tou kombetshedza piston kana diaphragm nga ngomu kha chamber nga maanḓa zwine hezwo zwiṋea mutsiko maḓi a rekha chamber uri a bve. Maḓi a rekha chamber a languliwa nga valves mbili dzine dza ha nedzana. Maanda ane a shumisiwa abva kha zwiko zwo fhambanaho zwingaho, vhutsi, muya, dizili kana gasoline kana zwingaho fhaḽa kha hydraulicram pump nga maanḓa ane tshithu tsha vhana o musi tshi tshi khou tshimbila o itiwa nga maḓi one aṋe.
Zwi tshi ḓa kha mafhungo a u sheledza centrifugal pump dzi a shumisiwa. Centrifugal pump dzina impeller i ne ya vha nadzi cup dzine na tanganedza maḓi vhukati ha dzo dza a dzhia dza a monisa nga ngomu kha chamber hafhu nga kha centrifugal force a tshimbidzwa u bva vhukati ha impeller u bvela nnḓa a dovha hafhu a sumbedzela wa nnda ha moulded outlet pump kana flanging maḓi a nnḓa kha outlet ya bombi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe
